بررسي رويكرد مقدس اردبيلي به اخبار و روايات سبب نزول

مهدي جلالي ^۱

الهه شاه‌پسند ^۲

چکيده

بيشتر روايات سبب نزول اخبار آحادند که از طريق اهل سنت وارد شده‌اند. طرز نگرش شخص به مقوله روايت، به طور عام و به خبر واحد، به طور خاص، در چگونگي تعامل او با روايات و اخبار سبب نزول مدخليت تام دارد. فقيه اخباري گرچه به نقل روايات سبب نزول مبادرت شايسته مي‏‏ورزد، اما به بهره‌گيري از مضمون آنها چندان علاقه‏اي ‏نشان نمي‏‏دهد. در مقابل، فقيه اصولي برخوردي متفاوت با اين روايات دارد؛ آن گروه از اصولياني که خبر واحد را منشأ عمل ندانسته‌اند، کمتر به نقل روايات سبب نزول پرداخته‏اند ‏و آنان که به خبر واحد عمل کرده‌اند، به نقل اين نوع روايات بيشتر مبادرت ورزيده‏اند ‏و بهره برداري‏هاي‏ متنوعي از اين روايات در آثارشان مشاهده مي‏‏گردد. مقدس اردبيلي، فقيه اصولي، از گروه اخير است. او مانند سلف خود، شيخ طوسي به خبر واحد بها داده است و به استناد روايات سبب نزول به تأييد يا ردّ استنباط‏هاي‏ فقهي، رفع ابهام از چهره برخي آيات و حتي به برداشت‏هاي‏ اصولي از مضامين روايات مزبور مبادرت کرده و در هنگام ضرورت، به نقد اين روايات نيز پرداخته است.

کليد واژه‌ها: مقدس اردبيلي، روايات اسباب نزول، فقه، رويکرد، تبيين، استناد، نقد.

درآمد

احمد بن محمد اردبيلي (م993ق)، معروف به محقق و مقدس اردبيلي، فقيهي متکلم،