برخي معتقدند اسباب نزول از مهم‌ترين دانش‌هايي است که پيوند متن قرآني با واقعيت
و تعامل آن دو با يکديگر را نشان مي‏‏دهد و با حقايقي که بر ما عرضه مي‏‏کند، دستمايه‌اي نو
در اختيار ما مي‏‏نهد که متن قرآني را، ‌در آنجا که به سبب نزول خود ناظر است، پاسخ و واکنشي در ردّ يا قبول واقعيت خارجي بدانيم و بر رابطه گفتگو و تعامل سازنده ميان متن قرآني و واقعيت صحه گذاريم.^۱

جايگاه اسباب نزول در برداشت‏هاي‏ فقهي

آگاهي از شأن نزول آيات مي‏‏تواند داراي آثار و پيامد‏هايي ‏در فرايند استنباط باشد که از آن جمله شناخت حکمت تشريع حکم، فهم معناي آيه و رفع ابهام از چهره آن است. همچنين سبب نزول مي‏‏تواند برطرف کننده توهم حصر باشد.^۲
بياناتي که در شأن و سبب نزول آيات قرآن کريم آمده، چند نوع است:
الف. بياناتي که به صورت تاريخ است، نه روايتي از معصوم عليه السلام ؛ مانند اين که از ابن عباس نقل کنند اين آيه در چنين زمينه‏اي ‏نازل شده است. اين گونه شأن نزول‌ها مانند اقوال مفسران تنها زمينه ساز برداشت‌هاي تفسيري است و حجيت (شرعي و تعبدي) ندارد؛ البته اگر در موردي اطمينان حاصل شود، مانند آن که از قول ابن عباس طمأنينه و وثوق پديد آيد، خود آن وثوق و طمأنينه معتبر است، نه آن که صرف تاريخ، اعتبار تعبدي داشته باشد؛ بر خلاف حديث معتبر که حجيت تعبدي دارد؛ هر چند وثوق حاصل نشود.
ب. روايات فاقد سند صحيح و معتبر؛ اين گونه شأن نزول‌ها گرچه به سبب احتمال صدور آن از معصومين عليهم السلام با کلام بشري متفاوت است، اما نصاب لازم در حجيت را ندارد.
ج. شأن نزول‌هايي که به صورت روايت نقل شده و داراي سند صحيح و معتبر است؛ اين گونه روايات در تبيين شأن و يا سبب نزول آيه حجيت دارد، ولي همان گونه که روايات تطبيقي شمول و گستره معناي آيه را محدود نمي‏‏کند، روايات شأن نزول نيز بيانگر مورد و مصداقي براي مفهوم کلي آيه است و هيچ گاه مخصص يا مقيد آن نيست. بنا بر اين،‏ روايات سبب نزول، گرچه مايه کاهش عموم يا اطلاق آيه نيست، اما راهگشاي خوبي براي مفسر است تا آيه را به گونه‏اي ‏تفسير کند که با مورد خود هماهنگ و سازگار باشد.^۳

اعتبار عموم لفظ

روش فقها در تحليل متن و استنباط دلالت آن بسيار مهم است. روش تحليل زباني - که