اخبار نيست، او شأن نزولي که آيه ‏(َفَمَن يَهْدِي إِلَى الْحَقِّ أَحَقُّ أَن يُتَّبَعَ أَمْ مَن لاَ يَهِدِّي إِلَّا أَن يُهْدَى‏)^۱ را در باره منع کفار از پرستش بت‌ها مي‏‏داند، در صورت صحت، غير مخصص مي‌‌داند و مي‏‏گويد که ظاهر عبارت «أن يُهدي» نشانگر آن است که آيه در باره غير بت‌هاست؛ زيرا بت هدايت‌پذير نيست. او با اين نقد، عموم آيه را تثبيت کرده و در پرتو آن، نکات فقهي و اصولي چندي از آيه دريافت مي‏‏دارد.^۲
4. در باره آيه ‏(يَسْأَلُونَكَ عَنِ الْخَمْرِ وَالْمَيْسِرِ قُلْ فِيهَما إِثْمٌ كَبِيرٌ وَمَنَافِعُ لِلنَّاسِ وَإِثْمُهُمَا أَكْبَرُ مِن نَفْعِهِمَا وَيَسْأَلُونَكَ مَاذَا يُنْفِقُونَ قُلِ الْعَفْوَ كَذلِكَ يُبَيِّنُ اللّهُ لَكُمُ الآيَاتِ لَعَلَّكُمْ تَتَفَكَّرُونَ)^۳ مي‏‏گويد:
شکي نيست که اين آيه به صورت مؤکد و معلل بر تحريم خمر دلالت دارد؛ چرا که فرمود: (فِيهِما إِثْمٌ) و آن را با کبير مؤکد نمود ... و قول مشهور بين اصحاب ما اين است که خمر نه تنها در اسلام، بلکه در ديگر اديان نيز حلال نبوده است، در حالي که سبب نزول بيانگر آن است‏ که شراب (نه تنها در ديگر اديان که) در اسلام نيز حلال بوده است. در الكشاف و انوار التنزيل آمده است: «آن هنگام که آيه ‏( وَمِن ثَمَرَاتِ النَّخِيلِ وَالْأَعْنَابِ تَتَّخِذُونَ مِنْهُ سَكَراً وَرِزْقاً حَسَناً إِنَّ فِي ذلِكَ لَآيَةً لِقَوْمٍ يَعْقِلُونَ)^۴ نازل شد، مسلمانان شراب مي‏‏نوشيدند و بر آنان حلال بود». محقق اردبيلي مي‏‏نويسد:
اما اين معنا ظاهر نيست، بلکه گفته شده است که معناي«سکراً» رزق حسن است و آنچه عقل را زايل نمايد، زيبا نيست. بيضاوي و زمخشري در بيان اولين مرتبه تحريم، به نزول آيه 219 بقره اشاره مي‏‏کنند: «عمر و معاذ و برخي از صحابه گفتند: اي رسول خدا، حکم خمر را براي ما روشن نما که نابود کننده عقل و مال است». پس اين آيه نازل شد: ( فِيهَما إِثْمٌ كَبِيرٌ وَمَنَافِعُ لِلنَّاسِ). بعد از آن، گروهي نوشيدند و برخي آن را ترک گفتند).
وي سپس مي‏‏نويسد:
اما اين نيز روشن کننده معنا نيست؛ زيرا حلال شمردن امري را به خداوند نسبت داده است که عمر و برخي ديگر از صحابه به فساد آن آگاه بوده و خواهان تحريم آن‌اند. مرحله بعدي در نظر زمخشري و بيضاوي جريان شراب نوشيدن عبد الرحمن بن عوف و برخي ديگر است که بعد از آن به نماز ايستادند و ... در پي همين ماجرا بود که اين آيه نازل شد: (لاَ تَقْرَبُوا الصَّلَوةَ وَأَنْتُمْ سُكَارَى)^۵ پس از نزول اين آيه شراب بسيار کم نوشيده مي‏‏شد.