د. بروز جريان انحرافي غلوّ

مشکل ديگري که در جامعه شيعي بروز كرد جريان انحرافي غلوّ بود. قبلاً گفتيم كه معارف، چند لايه دارند و لايه‌هاي غني‌تر يا معارف بطني، در اختيار برخي از اصحاب قرار مي‌گرفت. مثلاً در زمان امام باقر عليه السلام جابر بن يزيد جعفي، حامل يک سري از معارف بود که ديگران از آن بي بهره بودند. از جمله افرادي كه در زمان امام باقر عليه السلام برخي از معارف خاص در اختيارش قرار مي‌گيرد، مغيره بن سعيد است. وي از كساني بود كه مردم را به سوي امام باقر عليه السلام دعوت کرد امّا به خاطر بعضي از معارفي كه در اختيار او بود، دچار انحراف شد.
در رواياتي که در الکافي و بصائر الدرجات آمده است ^۱ در تقسيم‌بندي‌ كساني كه علم الهي را از عالم غيب دريافت مي‌كنند، با سه عنوان مواجهيم: رسول، نبيّ و محدَّث. در اين زمينه روايات بسياري وارد شده كه اگر نگوييم متواتر است، در حدّ تضافر و شهرت‌اند. اين متون، تمام ائمّه طاهرين را محدِّث معرّفي مي‌کنند؛ يعني ملک نازل مي‌شده و آموزه‌ها را در اختيار ايشان قرار مي‌داده است. در ذيل آيه شريفه «وَ كَذلِكَ أَوْحَينا إِلَيكَ رُوحاً مِنْ أَمْرِنا» روايات مكرّري وارد شده است که فرشته‌اي غير از جبرئيل [كه از جهتِ مقام بالاتر از جبرئيل و اسرافيل و اين گروه از ملائک است] هميشه با پيامبر صلي الله عليه و آله بوده است تا آموزه‌هاي ايشان را تحكيم كند و از خطا باز دارد. بعد از پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله نيز اين فرشته با ائمّه بوده است ^۲.
مغيره بن سعيد، بحث نبوّت و محدَّث بودن خلط مي‌كند و در جامعه شيعي به نشر ادعاي نبوّت امام باقر عليه السلام مي‌پردازد.
از طرفي، يهود كه دست ناپيداي او هميشه در انحراف از حق، نقش‌آفريني ‌كرده و در باره تمام اديان توحيديِ بعد از يهود، يعني مسيحيت و اسلام، تلاش وسيعي براي انحراف داشته است، در اين داستان نيز نقش‌آفريني مي‌کند. مغيره بن سعيد نيز که به هواي نفس مبتلا شده است به دام يهود گرفتار و با زني يهودي آشنا مي‌شود تا شعبده‌بازي و خوارق عادات را از او ياد گيرد ^۳.
پس از مدّتي قائل به الوهيت امام باقر عليه السلام شده و خود را پيامبر مبعوث از طرف ايشان معرّفي کرد. خداي جديد، پيامبر جديد و در مرحله بعد دين جديد. برايند شريعتي كه مغيره ترسيم مي‌كند اباحه‌گري است. در واقع، اوّلين جرقه‌هاي غلو و ترس از آن در جامعه شيعي، با حركت مغيره بن