>خدمات حدیث>حدیث ایام>مناسبت های شمسی>آذر

۹ آذر
روز بزرگداشت شیخ مفید (۴۱۳ق)
شرح مناسبت:

ابو عبد اللّٰه محمّد بن محمّد بن نعمان، معروف به شیخ مفید و ابن المعلّم، فقیه، محدّث، متکلّم، مفسّر، مورّخ، ادیب، از شخصیت های برجسته قرن چهارم هجری است.

وی در سال ۳۳۶ یا ۳۳۸ ق  در روستای عُکْبَریٰ بغداد به دنیا آمد. و در چهل سالگی، زعامت شیعیان در فقه، کلام و حدیث را بر عهده گرفت.
از شخصیت های بزرگ و تأثیرگذار شیعه به شمار می آید و در تمام علوم زمان خود، صاحب نظر بود.
در عصر غيبت كبرا دو توقيع خطاب به شيخ مفيد (م ۴۱۳ ق) در اواخر عمر او گزارش شده است.

▫️شيخ طوسى يكى از شاگردان مفيد در كتاب« فهرست» مى‏گويد:
محمد بن محمد بن نعمان، مكنى به ابوعبدالله و معروف به ابن معلم، از متكلمين شيعه است كه در زمان او رياست شيعه به او منتهى شد و در علم و صناعت كلام، مقدم بر ديگران بود و در فقه نيز سرآمد فقهاى زمان بوده، مردى سريع الانتقال و بافطانت و حاضرجواب بود و او نزديك به دويست جلد كتاب كوچك و بزرگ تأليف كرده ...
▫️ رهبر معظم انقلاب در پیام به کنگره جهانی شیخ مفید :

«شیخ مفید در سلسله علمای امامیه، فقط یک متکلم و فقیه سرآمد و برجسته نیست، بلکه فراتر از این، وی مؤسس و سرحلقه جریان علمیِ رو به تکاملی است که در دو رشته کلام و فقه، تا امروز در حوزه های علمی شیعه امتداد یافته است و با وجود بر کنار نماندن از تأثرات تاریخی و جغرافیایی و مکتبی، ویژگی های اصلی و خطوط سیاسی آن همچنان پابرجا مانده است. شیخ مفید نقش مؤثر و تعیین کننده ای در تثبیت هویت مستقل مکتب اهل بیت علیهم السلام ، بنیان گذاری شکل و قالب علمی صحیح برای فقه شیعه، آفرینش شیوه جمع منطقی میان عقل و نقل در فقه و کلام داشت».

▫️ شيخ مفيد در سال ۴۱۳ ق، در بغداد و پس از ۷۷ سال تلاش و خدمت ارزنده درگذشت و مورد تجليل فراوان مردم و قدردانى علما و فضلا قرار گرفت.
شيخ طوسى، كه خود در تشييع جنازه او حضور داشته است، مى‏گويد:
« روز وفات او از كثرت شيعه و سنى براى اداى نماز و گريستن بر او، همانند و نظير نداشته است»

منبع: 
روایات متناسب :
بخشی از توقیع صادرشده از ناحیه امام مهدی علیه_السلام، برای شیخ مفید (رض)
امام مهدی‏ عليه السلام خطاب به شیخ مفید فرمودند:
لِلأَخِ السَّديدِ ، وَالوَلِيِّ الرَّشيدِ ، الشَّيخِ المُفيدِ ، أبي عَبدِ اللَّهِ مُحَمَّدِ بنِ مُحَمَّدِ بنِ النُّعمانِ أدامَ اللَّهُ إعزازَهُ ، مِن مُستَودَعِ العَهدِ المَأخوذِ عَلَى العِبادِ :
بِسمِ اللَّهِ الرَّحمنِ الرَّحيمِ ، أمّا بَعدُ : سَلامٌ عَلَيكَ أيُّهَا الوَلِيُّ المُخلِصُ فِي الدّينِ ، المَخصوصُ فينا بِاليَقينِ ، فَإِنّا نَحمَدُ إلَيكَ اللَّهَ الَّذي لا إلهَ إلّا هُوَ ، ونَسأَ لُهُ الصَّلاةَ عَلى‏ سَيِّدِنا ومَولانا ونَبِيِّنا مُحَمَّدٍ وآلِهِ الطّاهِرينَ ، ونُعلِمُكَ - أدامَ اللَّهُ تَوفيقَكَ لِنُصرَةِ الحَقِّ ، وأَجزَلَ مَثوبَتَكَ عَلى‏ نُطقِكَ عَنّا بِالصِّدقِ - : أنَّهُ قَد اُذِنَ لَنا في تَشريفِكَ بِالمُكاتَبَةِ ، وتَكليفِكَ فيها بِما تُؤَدّيهِ عَنّا إلى‏ مَوالينا قِبَلَكَ ، أعَزَّهُمُ اللَّهُ بِطاعَتِهِ ، وكَفاهُمُ المُهِمَّ بِرِعايَتِهِ لَهُم وحِراسَتِهِ ، فَقِف أيَّدَكَ اللَّهُ بِعَونِهِ عَلى‏ أعدائِهِ المارِقينَ عَن دينِهِ عَلى‏ ما نَذكُرُهُ ، وَاعمَل في تَأدِيَتِهِ إلى‏ مَن تَسكُنُ إلَيهِ بِما نَرسُمُهُ إن شاءَ اللَّهُ تَعالى‏ .
به برادر استوارگام، دوستدار رشيد، شيخ مفيد، ابو عبد اللَّه محمّد بن محمّد بن نعمان - كه خداوند ، تكريمش را مستدام بدارد - ، از امانتدار عهد گرفته شده از بندگان .
بسم اللَّه الرحمن الرحيم . امّا بعد، سلام بر تو ، اى دوستدار مخلص در دين كه در باره ما به جايگاه والاى يقين ، دست يافته‏اى (به ما يقين دارى)! ما براى تو خدايى را مى‌‏ستاييم كه جز او خدايى نيست و از او مى‏‌خواهيم كه بر سَرور و مولا و پيامبرمان، محمّد ، و خاندان پاكش درود فرستد . خدا توفيقت را در يارى حق مستدام بدارد و پاداشت را در گفتار راستينت از طرف ما فراوان كند ! به تو اعلام مى‏‌كنيم كه به ما اجازه داده شده است كه تو را با اين نامه (مكاتبه) گرامى بداريم و آنچه را از جانب ما بايد به دوستدارانمان برسد ، به تو بگوييم . خداوند ، عزّت اطاعتش را به آنان ارزانى دارد و با مراقبت و محافظت خودش، آنچه را انديشناك آن هستند، كفايت كند . خداوند ، تأييدت كند ! به يارى او در برابر دشمنانِ از دين بيرون رفته‌‏اش ، آن گونه كه به تو مى‌‏گوييم، ايستادگى كن ، و در رساندن آن به كسى كه اطمينان دارى ، آن گونه كه برايت ترسيم مى‏‌كنيم، عمل نما ، إن شاء اللَّه تعالى .
الاحتجاج : ج ۲ ص ۵۹۶
نامه ‏اى ديگر از سوى امام عليه السلام  به شيخ مفيد :
بِسمِ اللَّهِ الرَّحمنِ الرَّحيمِ ، سَلامُ اللَّهِ عَلَيكَ أيُّهَا النّاصِرُ لِلحَقِّ ، الدّاعي إلَيهِ بِكَلِمَةِ الصِّدقِ ، فَإِنّا نَحمَدُ اللَّهَ إلَيكَ الَّذي لا إله إِلّا هُوَ ، إلهُنا وإلهُ آبائِنَا الأَوَّلينَ ، ونَسأَ لُهُ الصَّلاةَ عَلى‏ نَبِيِّنا وسَيِّدِنا ومَولانا مُحَمَّدٍ خاتَمِ النَّبِيّينَ ، وعَلى‏ أهلِ بَيتِهِ الطّاهِرينَ . وبَعدُ ، فَقَد كُنّا نَظَرنا مُناجاتَكَ عَصَمَكَ اللَّهُ بِالسَّبَبِ الَّذي وَهَبَهُ اللَّهُ لَكَ مِن أولِيائِهِ ، وحَرَسَكَ بِهِ مِن كَيدِ أعدائِهِ ، وشَفَّعَنا ذلِكَ الآنَ‏ مِن مُستَقَرٍّ لَنا يُنصَبُ في شِمراخٍ‏ ، مِن بَهماءَ صِرنا إلَيهِ آنِفاً مِن غَماليلَ‏، ألجَأَنا إلَيهِ السَّباريتُ‏ مِنَ الإِيمانِ ، ويوشِكُ أن يَكونَ هُبوطُنا إلى‏ صَحصَحٍ‏ مِن غَيرِ بُعدٍ مِنَ الدَّهرِ ولا تَطاوُلٍ مِنَ الزَّمانِ ، ويَأتيكَ نَبَأٌ مِنّا بِما يَتَجَدَّدُ لَنا مِن حالٍ ، فَتَعرِفُ بِذلِكَ ما نَعتَمِدُهُ مِنَ الزُّلفَةِ إِلَينا بِالأَعمالِ ، وَاللَّهُ مُوَفِّقُكَ لِذلِكَ بِرَحمَتِهِ .
«بسم اللَّه الرحمن الرحيم . سلام خدا ، بر تو اى ياور حق و دعوتگر به آن با سخن راست ! ما با تو خدايى را مى‏ستايم كه جز او معبودى نيست و معبود ما و پدران نخستين ماست و از او مى‏خواهيم بر پيامبر و سَرور و مولايمان، محمّد خاتم پيامبران ، و بر خاندان پاك او درود فرستد.
و بعد، خداوند تو را با همان رشته‌‏اى نگاه دارد كه به اوليايش مى‏‌بخشد و به تو نيز داده است و تو را از حيله دشمنانش، محافظت كند ! ما راز و نياز تو را نگريستيم و اكنون از خيمه‏اى كه برايمان در قلّه كوهى ناشناخته برپا كرده‌‏اند - و اندكى پيش ، از ميان تاريكى‌‏ها و عرصه‏‌هاى تهى از ايمان به آن پناه آورده بوديم - ، شفاعت تو را نموديم و نزديك است كه بدون آن كه زمانى دراز بگذرد و طولانى شود، به زمينى هموار فرود آييم و خبرِ هر گونه تغيير حالت ما به تو خواهد رسيد و اعمالى را كه وسيله تقرّب به ماست، خواهى دانست، و خداوند تو را با رحمتش به اين امر موفّق مى‏‌دارد.
الاحتجاج : ج ۲ ص ۶۰۰ ح ۳۶۰ .

کلیدواژه
منابع مرتبط
تمامی حقوق مادی و معنوی این پایگاه به مؤسسه علمی فرهنگی دارالحدیث تعلق دارد.
درباره پایگاه | تماس با ما | نقشه پایگاه