روش‌شناسي تفسير « المنير في العقيدة و الشريعة و المنهج » - صفحه 196

تعريف قرآن، کيفيت نزول، مکّي و مدني، اوّلين و آخرين آيات، جمع قرآن در زمان رسول خدا صلي الله عليه و آله ، و ابوبکر و عثمان، کتابت قرآن به رسم الخط عثماني، سبعة أحرف و قرائات سبع، اعجاز قرآن و وجوه آن، عربي بودن قرآن و ترجمه آن به زبان‌هاي ديگر، حروف مقطعه، تشبيه، استعاره، کنايه، مجاز در قرآن. در اين پژوهش، مواردي از مباحث را خواهيم آورد.

شيوه مفسّر در تفسير سوره

1. مکّي و مدني بودن، تعداد آيات

شيوه مؤلّف در تفسير هر سوره به اين شکل است که در ابتداي هر سوره، نام آن، مکّي و مدني بودن و تعداد آيات آن را مشخّص مي‌کند.

2. نگاهي به محتواي سوره

سپس مباحثي را که در سوره است در عنوان «ما اشتملت عليه السوره» مي‌آورد. در اين قسمت، قبل از پرداختن به تفسير سوره، نگاهي کلي به محتواي آن دارد و موضوعات و مباحث هر سوره را بيان مي‌کند. براي نمونه، در ابتداي سوره حمد مي‌نويسد:
اين سوره، معاني بلندي دارد و شامل اصول دين و فروع دين، عبادت، ايمان به برانگيخته شدن، ايمان به صفات خداوند، تنها براي او عبادت کردن و از او ياري خواستن و دعا براي او، راهنمايي به طلب هدايت به سوي دين حق و صراط مستقيم، و دوري از راه منحرفين از هدايت است ۱.
گاهي تنها موضوع را مشخّص مي‌کند ۲ و گاهي با هر موضوعي که بيان مي‌کند، آيه يا آياتي را هم مشخّص مي‌کند. اين قسمت به نوعي فهرستي موضوعي بر مطالب سوره است و خواننده را به خواندن سوره تشويق مي‌کند. در نمونه ديگر، سوره ابراهيم را شامل مباحث زير مي‌داند:
1. اثبات اصول اعتقادي: ايمان به خدا و پيامبران، برانگيخته شدن، اقرار به توحيد و تعريف خداوند که خالق آسمان و زمين است، بيان هدف از نزول قرآن و اين که مردم را از ظلمات به سوي نور مي‌برد، اتّحاد پيامبران و دعوتشان در اصول اعتقادي.
2. وعده و وعيد: سرزنش کافران و ترساندن آن‌ها بر کفرشان و تهديد آن‌ها به عذاب شديد، و وعده و بشارت بهشت به مؤمنان به دليل اعمال پاکشان (‌آيات 2 ـ 23 و 28 ـ 31‌).
3. سخن گفتن از فرستادن پيامبران به زبان قومشان براي آساني بيان و تفاهم (آيه 4).

1.ج ۱، ص ۵۶

2.ج ۷، ص ۱۰۵، سوره رعد و ص ۳۸۸، سوره نحل

صفحه از 226