نقد سند روایات در تفسیر اطیب البیان

نشریه : آموزه های حدیثی

نویسنده : پديدآورنده : داود معماری
پديدآورنده : جلال مصطفایی اجلالیه

چکیده :

حدیث به عنوان پر کاربردترین منبع استنباط معارف و علوم اسلامی از دیرباز مورد توجه اندیشمندان و محققان مختلف اسلامی بوده و گاه تنها با اکتفا به نقل و گاه توام با نقد در خلال آثار تفسیری، فقهی، کلامی و اخلاقی ایشان خودنمایی می‌کند. پژوهش حاضر، به روش توصیفی – تحلیلی و با بهره‌گیری از ابزار کتابخانه‌ای به واکاوی چرایی و چگونگی نقد سند روایات در تفسیر اطیب البیان می‌پردازد. یافته‌های مقاله دلالت دارد که آیت الله طیب در تفسیر اطیب البیان در قیاس با بهره‌گیری وافر از متون روایی در تفسیر و تبیین آیات الهی، با اعتمادی که به کتب و جوامع روایی شیعی داشته، کمتر به نقل اسناد آن‌ها پرداخته و بیشتر روایات را بدون اشاره به سلسله سند ذکر کرده است. از آن‌جا که همت اصلی مفسر در تفسیر اطیب البیان بنا به اقتضائات عصری، تبیین معارف و مسائل اعتقادی و دفاع از ارزش‌های اصیل مذهب خود در مقابل هجوم گسترده مکاتب مادی و تحریفات ادیان و مذاهب گوناگون بوده، عمده واکاوی‌های او نیز در نقل ونقد سند روایات، به حوزه احادیث اعتقادی وکلامی مرتبط است. در تحلیل احکام شرعی اختلافی بین شیعه و سنی، مفسر برای به کرسی نشاندن نظر خود به روایات بدون ذکر اسناد آنها استناد می‌کند. در روایات اخلاقی نیز بنا بر قاعده «تسامح در ادله سنن» اهتمام چندانی به نقل و نقد سند ندارد.