تبارشناسی روایات قصار تحف العقول
سال
1399 / شماره پیاپی
12 /
صفحه
125-143
چکیده :
کتاب تحفالعقول عن آلالرسول (ص) اثر حسنبنشعبه حرانی دربردارنده روایات طوال و قصار رسول خدا (ص) تا امام حسن عسکری (ع) است که مشخصه اصلی آنها ارسال در سند است. افزون بر ارسال اسانید، مطابق تصریح مؤلف، جملات حکیمانه همسنخ با روایات ائمه (ع) نیز در این کتاب نقل شده و مؤلف آنها را به ائمه (ع) نسبت داده است. استناد این اقوال به ائمه (ع)، ضرورت بازیابی این دسته از روایات و تبارشناسی آنها در جهت تعیین وضعیت آنها را روشن میسازد. به همین منظور در این مقاله 638 روایت قصار حضرت علی (ع) تا امام حسن عسکری (ع) در تحفالعقول جمله به جمله بررسی شده است. یافتههای این پژوهش نشان میدهد در انتساب دوازده روایت از مجموع روایات قصار تحفالعقول به ائمه (ع) شواهد متقنی وجود ندارد. بعضی از این عبارات در قالب حکمتهایی از حکما، شاعران، زاهدان است یا از سوی راوی مجهول در دیگر مصادر ثبت شده است. بعضی دیگر نیز، نقل تاریخی یا ضربالمثلی است که به امام (ع) نسبت داده شده است. همچنین بیش از 14درصد روایات، پیشینهای در منابعِ موجود ندارند و برای اولینبار در تحفالعقول نقل شدهاند. مقاله حاضر به روش توصیفی در صدد ریشهیابی تاریخی روایات تحفالعقول است.
کلیدواژههای مقاله :تحف العقول، روایات قصار، روایات طوال، تبارشناسی، روایات، نوادر