ارزیابی دیدگاه رونالد باکلی در مشابهت‌سنجی ریخت‌شناسی قصه‌های پریان و احادیث امامیه
سال
1399 / شماره پیاپی
13 /
صفحه
9-30
چکیده :
نظریه ریخت‌شناسی پراپ، الگویی کارآمد در تحلیل داستان‌ها محسوب می‌شود که در پی کشف نظام حاکم بر ساختار زبانِ حکایات است. این الگو بر آن است تا ثابت کند قصه‌ها با وجود اختلاف‌ها از ساختاری واحد تبعیت می‌کنند. فولکلورشناسان الگوی پراپ را در سایر فرهنگ‌ها به مثابه خوانشی علمی کارآمد دانسته و بر توصیف قصص بر پایه توجه به کنش‌ها و خویش‌کاری‌ها تأکید ورزیده‌اند. هم‌سازواری دین و قصه موجب شد، برخی دانشوران به تحلیل ساختاری داستان‌های دینی بپردازند. از جمله ایشان، رونالد باکلی است که الگوی ریخت‌شناسی را در «مجموعه روایی تقابل امام صادق(ع) با منصور عباسی»، با تحلیلی ساختارگرایانه مطابقت می‌دهد. حاصل پژوهش وی هم‌گون‌پنداری ساختار و محتوای احادیث با قصه‌های پریان بوده، که باتوجه به شاخصه‌های «افسانه‌ها» در فرهنگ عامه، گزاره «تنزل‌دهی منزلت احادیث تا حدّ افسانه‌های خیالی» را به اذهان متبادر می‌سازد. نتیجه ثانویه این دیدگاه نیز باورمندی به عدم اصالت احادیث و وجود پدیده جعل در آن‌ها را به دست می‌دهد. پژوهش حاضر ضمن بررسی و نقد این انگاره بر مبنای روش کتابخانه‌ای در گردآوری داده‌ها، میزان بازتاب الگوی ریخت‌شناسی را در این مجموعه روایی سنجیده، به مطابقت‌ها و تفاوت‌ها توجه می‌دهد و در نتیجه خوانش باکلی از تحلیل ریختاری احادیث امامیه را مردود دانسته است.
کلیدواژه‌های مقاله :احادیث امامیه، باکلی، پراپ، تحلیل ساختاری، خویش‌کاری، ریخت‌شناسی، قصه‌های پریان
