منقول است كه طفلى از حضرت امام حسين عليه السلام در خرابه شام ، از ديدن سرِ پدر بزرگوارش ، از دنيا رفت ؛ وليكن در نام او ، اختلاف است كه زُبَيده يا رُقَيّه يا زينب يا سَكينه بوده باشد^۱ .
او همچنين در صفحات بعد ، به نقل از كتاب رياض الأحزان ، آورده است كه اسم آن دختر ، فاطمه بوده است .^۲
در اين گزارش ، چندين نام و از جمله رُقَيّه براى كودكِ از دنيا رفته در شام ، مطرح گرديده است .

2 / 6 . گزارش «الإيقاد»

چند سال بعد، شخصى به نام سيّد محمّدعلىِ شاه‏عبد العظيمى (م 1334 ق) ، در كتاب الإيقاد ، براى نخستين بار ، با صراحت ، نام كودك را رقيّه و سنّ او را سه ساله آورد . متن نوشته او ، اين است :
حسين عليه السلام ، دختر كوچكى داشت كه او را دوست مى‏داشت و او هم امام عليه السلام را دوست داشت . گفته شد كه نام وى ، رقيّه بود ، سه سال داشت و در شام ، در ميان اسيران بود ...^۳ .
اين بود سير گزارش‏هاى گوناگون در باره وفات دخترى از امام حسين عليه السلام در شام .

3 . مزار منسوب به رقيّه‏

3 / 1 . گزارش «تسلية المجالس»

نخستين سندى كه در باره مزار كنونى منسوب به رُقيّه در دست است، به قرن دهم هجرى باز مى‏گردد و مربوط مى‏شود به محمّد بن ابى طالب حائرى كَرَكى (زنده در

2 / 4 . گزارش «اَنوار المجالس»

اواخر قرن سيزدهم ، شخصى به نام محمّدحسين اَرجستانى در كتاب اَنوار المجالس ،^۱ داستان را به گونه‏اى ديگر ، بيان مى‏كند . متن نوشته او ، اين است :
اهل بيت رسول خدا در آن شب‏ها ، نه شمعى، نه چراغى، نه آب و نه طعامى ، و نه فرش و نه لباسى ، غمگين نشسته بودند و شغل ايشان ، تعزيه‏دارى بر شهيدان كربلا بود تا آن كه زُبيده خاتون ، دختر سه‏ساله سيّد الشهدا ، شبى از فراق پدر بزرگوار ، بسيار گريه كرد ...^۲ .
بررسى‏ها نشان مى‏دهند كه اين، نخستين گزارشى است كه نام كودك را مطرح و او را زُبيده و محلّ حادثه را خرابه شام ، معرّفى كرده است .
او در صفحه قبل كتاب خود ، در اشاره به خرابه شام ، مى‏گويد :
از غريبان خرابه شام به خاطرم رسيد . مگر اهل بيت خير الأنام ، در خرابه شام غريب نبودند ؟! يا سَكينه و رُقَيّه ، طفل حسين نبودند ؟! باوجود آن كه داغ‏هاى متعدّد مانند بى‏پدرى و بى‏برادرى ديده بودند ، چرا كسى به تسلّى آن غريبان ، لب نگشود ؟!
بدين ترتيب ، طبق يافته ما ، اَنوار المجالس ، اوّلين كتابى است كه از دخترى براى امام حسين عليه السلام در خرابه شام به نام رُقيّه نام مى‏بَرد ، هر چند از سرنوشت او سخنى نمى‏گويد و ماجراى شهادت كودكى به نام زبيده را باز مى‏گويد .
اين نوشتار ، ممكن است زمينه‏ساز گزارش‏هاى آينده در مورد نام كودكى باشد كه در خرابه شام از دنيا رفته است .

2 / 5 . گزارش «شَعشعة الحسينى»

اوايل قرن چهاردهم ، شيخ محمّدجواد يزدى ، در كتاب شعشعة الحسينى‏^۳ آورده است :