روایت غضب حضرت فاطمه(س) و سوءاستفاده جریان تکفیر

آیت‌الله محمدجعفر طبسی، استاد سطح خارج مهدویت حوزه علمیه در یادداشتی اختصاصی به ایکنا به بررسی و پاسخ به شبهه‌افکنی‌های جریان تحریف و تکفیر در شبکه‌های وهابی درباره رضایت حضرت فاطمه(س) از عملکرد خلفای اول و دوم پرداخت. متن یادداشت وی به شرح زیر است:

یکی از شبهه‌افکنی‌های جریان تحریف و تکفیر در شبکه‌های وهابی در ایام فاطمیه(س) موضوع رضایت حضرت فاطمه(س) در اواخر عمرشان از عملکرد خلیفه اول و دوم است. این شبکه‌ها به روایتی از ابن‌سعد استناد می‌کنند که شخصی به نام عامر می‌گوید: خلیفه اول نزد فاطمه(س) هنگام بیماری او آمد و اجازه ورود گرفت. علی(ع) به فاطمه(س) فرمود: این ابوبکر  است که پشت در است. می‌خواهی به او اجازه دهی؟. فاطمه(س) فرمود: آنچه شما اراده کنید و دوست بدارید. علی(ع) فرمود: آری! پس ابوبکر بر فاطمه(س) وارد شد و از او عذر خواهی کرد و با  آن حضرت(س) سخن گفت. پس فاطمه(س) از ابوبکر راضی و خشنود شد.(الطبقات‌الکبری، ج۸، ص۲۷ عن عامر قال جاءابوبکر الی فاطمه(س) حین مرضت...)
حضرت فاطمه(س) تا آخرین لحظات عمر کوتاه و پربرکتشان هرگز از رفتار و عملکرد ناشایست خلیفه وقت درباره فدک راضی نشدند و با خشم و قهر از او، خدا و رسولش(ص) را ملاقات کردند.
این حدیث از دو جهت قابل نقد و مورد اشکال است؛ ایراد نخست در سند آن است که مرسل است. زیرا عامر که این قضیه را نقل کرده، متولد (۲۰ ق) و متوفای (۱۰۶ق) است. یعنی هفت سال پس از مرگ ابوبکر به دنیا آمده است. با این حساب، عامر که هرگز ابوبکر را ندیده، چگونه می‌تواند چنین رخدادی را نقل کند؟!

اشکال دوم مربوط به محتوای روایت است؛ زیرا مضمون آن با حدیث مسند صحیح بخاری تعارض دارد. بخاری در کتابش می‌نویسد: پس فاطمه(س) بر ابوبکر به خاطر بازنگرداندن میراثش (فدک) خشمناک شد و دیگر با او سخن نگفت تا آنکه آن حضرت(س) از دنیا رفت. «فوجدت فاطمه علی ابی‌بکر فی ذلک فهجرته فلم تکلمه حتی توفیت...»؛ (صحیح بخاری، ج۵، ص۲۹ و ج۴، ص۴۲). «فَغَضِبَت فاطمه بنت رسول‌الله(ص) فهجرت ابابکر فلم تزل مهاجرته حتی توفیت...»؛ (صحیح‌مسلم، ج۵، ص۱۵۳)

واقعاً چگونه می‌توانیم میان جمله «فرَضِیَت راضی شد» و جمله‌ «فَغَضِبَت غضبناک گردید» جمع کنیم! به گفته بخاری، غضب و خشم و ناراحتی حضرت فاطمه(س) از خلیفه اول تا آخر عمر آن بانوی پاک و بهشتی، ادامه داشت. پس هیچ صحبتی از راضی‌شدن و رضایت‌دادن حضرت فاطمه(س) در میان نیست. نکته قابل تأمل اینکه با توجه به قطعی و غیرقابل انکار بودن غضب سیده نساء اهل‌الجنه(س) بر خلفاء، این سؤال مطرح می‌شود که آیا رابطه‌ای میان خشم آن حضرت(س) و غضب خداوند وجود دارد؟

نقاد حدیث حاکم‌ نیشابوری(م۴۰۵ق)حدیثی را با سند متصل از پیغمبر اکرم(ص) نقل کرده که به حضرت فاطمه(س) فرمود: قطعاً خداوند با غضب تو خشمگین و با رضایت تو، خشنود می‌شود(المستدرک، ج۳، ص۱۱۸، ح۴۷۷۳ قال رسول‌الله (ص) لفاطمه(س) ان الله یغضب لغضبک...).

حاکم‌نیشابوری این حدیث را صحیح دانسته است. طبق این روایت و حدیث صحیح بخاری، خلیفه اول خدا را نسبت به خود خشمگین ساخته است. نکته دیگری که از حدیث صحیح حاکم نیشابوری استفاده می‌شود، عصمت حضرت فاطمه(س) است. به این بیان که آن بانویی که رضایتش رضایت خدا، و غضبش غضب خداست، هرگز خدا را معصیت نمی‌کند؛ یعنی پاک و معصوم، و به دور از خطا و گناه است.

به هر حال، دلیل دیگر  بر راضی نشدن حضرت فاطمه(س) از خلیفه اول، روایت جناب ابن‌قتیبه(م۲۷۶ق) است که می‌گوید: فاطمه(س) از ابوبکر میراث پدرش رسول‌خدا(ص) را مطالبه کرد، اما ابوبکر از دادن آن خودداری کرد. وقتی فاطمه(س) دید ابوبکر از بازگرداندن میراثش اجتناب می‌کند، سوگند یاد کرد که دیگر با خلیفه سخن نگوید و وصیت فرمود تا شبانه دفن شود تا خلیفه در تشیع جنازه او(س) حاضر نگردد و آن حضرت(س) شبانه دفن شد.(تأویل مختلف‌الحدیث،ج۱، ص۳۰۰ و قد طالبت فاطمه رضی‌الله عنها ابابکر بمیراث ابیها رسول‌الله(ص)...)

نکات بسیار مهمی در این روایت وجود دارد:

۱. خلیفه فدک را به فاطمه(س) نداد. ۲. قسم خوردن فاطمه(س) که دیگر با خلیفه سخن نگوید. این نشانه قهر سیاسی و غضب شدید آن حضرت(س) بر خلیفه وقت است. ۳. وصیت آن حضرت(س) به دفن شبانه ۴. وصیت حضرت فاطمه(س) به دفن شبانه برای آنکه راضی به حضور خلیفه در مراسم تشیع جنازه خود نبودند.

خلاصه آنکه حضرت فاطمه(س) تا آخرین لحظات عمر کوتاه و پربرکتشان هرگز از رفتار و عملکرد ناشایست خلیفه وقت درباره فدک راضی نشدند و با خشم و قهر از او، خدا و رسولش(ص) را ملاقات کردند. این مطلب مشروعیت حکومت خلیفه را با چالش جدی روبرو می‌کند.