برنامه‏هاى اخلاق و تربيت مهدوى، توجّه دادن خود و ديگران به ياد و فرياد مهدوى، شور و شعور مهدوى، ايمان و آرمان مهدوى، و انتظار هماره‏ى حضرتش جاى دارد، كه ديده را تنها به اميد ديدار حضرتش بر در بدوزى و در هجرانِ آن جانِ جهان بسوزى. ساختن درون فرد و برون جامعه، تنها از معبر اين سوختن مى‏گذرد و در اين روزگار غيبت، جز اين راه، هيچ راه نجاتى در برابر سرگردانى و حيرت‏ها و فتنه‏ها تصوّر نمى‏رود، چرا كه حضرتش، در اين روزگار، مصداق والاى حديث سفينه و ثقلين و باب حطّه است و نمونه‏ى آشكار اين سخن كه ـ به هدايت امام هادى عليه ‏السلام ـ در زيارت جامعه‏ى كبيره مى‏خوانيم: «و الباب المبتلى به النّاس من اتاكم نجا و من لم يأتكم هلك».
امّا از اين نكته نيز نبايد غفلت كرد كه دفترى كه با چنين جملاتى باز شود، نبايد در آن سطورى جز اخلاق و تربيت مهدوى يافت.
* * *
اخلاق و تربيت مهدوى، در واقع مجموعه‏ى نظام‏مند همان آيات محكم و روايات معتبر است كه در روزگار امامت حضرت بقيّه‏اللّه‏ ارواحنافداه با محوريت ولايت‏پذيرى آن امام همام بايد در راستاى عمل به آن‏ها كوشيد.
البتّه تفسير صحيح آيات اخلاقى و تفقّه در احاديث ابواب اخلاق، ضرورتى است ناگزير و گريزناپذير، چرا كه ممكن است برخى از مضامين آيات و روايات يادشده، ناظر به زمانى خاصّ يا وضعى ويژه باشد و يا خطاب به فردى خاصّ بيان شده كه قابل تعميم به ديگران نباشد. ولى همان اصول كلّى كه پس از آن تفقّه باقى مى‏ماند، خود اقيانوسى است كه از هر گوشه‏اش، گوهرهايى بس والا به دست مى‏آيد. اين‏گونه تفقّه در روايات اخلاقى، امروز يك ضرورت جدّى است در مواجهه با مسائل فزاينده‏ى پيش روى انسان‏ها، كه ابواب جديد در مباحث اخلاق گشوده و در جاى خود بايد بحث شود.
* * *
در مسير اين بازنگرى و بازنگارى اخلاق و تربيت الهى‏ـ اسلامى كه از آن به «اخلاق و تربيت مهدوى» تعبير شد، ژرف‏نگرى در معناى واژه‏هاى كليدى

عدم توجّه به اين مهم، شايد همان گوهر گران‏بهاى محبّت را نيز از انسان بگيرد، چنان‏كه حضرت زينب كبرى سلام‏اللّه‏عليها در خطبه‏ى شكوهمند خود خطاب به خليفه‏ى جنايتكار اموى، با تلاوت آيه‏ى شريفه بدان هشدار مى‏دهد:
«ثمّ كان عاقبة الّذينَ اساؤا السوءى ان كذّبوا بآيات اللّه‏ و كانوا بها يستهزؤون»^۱
رفتارهاى نكوهيده و مخالف با شرع مبين، فرجامى جز دروغ پنداشتن و سخره‏گرفتن آيات الهى‏ـ به تمام مصاديق آن‏ـ ندارد. و چنين فرجامى در انتظار هر فرد گنهكارى تواند بود، مگر آن كه بر آن معصيت مداومت نكند و پليدى‏هاى گناه را پيوسته با آب توبه بشويد.
در چنين حالتى، باز هم تنها با اميد به لطف و رحمت الهى مى‏توان به آينده‏اى روشن چشم دوخت، بدون اين كه نگرانى از عدل الهى در قدرت و امكان كيفر خداوند، يك لحظه فراموش شود. خوف و رجا، دو بال پرواز انسان در آسمان تقرّب است. رهنوردِ راه آشنا، تنها با اين دو پا، گام در راه مى‏نهد، نه اين كه به اعمال و عباداتى دل بندد كه وظيفه‏ى عبوديت اوست و شكر نعمت الهى اقتضاى آن دارد.
* * *
تمام اين نكات، مقدّمه‏اى بود براى طرح يك موضوع، كه آن مهم، خود در اين گفتار، تنها در حدّ يك مقدّمه و طرح بحث، باقى مى‏ماند.
سخن در اين است كه محبّت حضرت مهدى عجّل‏اللّه‏تعالى‏فرجه گوهرى است گران‏قدر كه در راه قبول ولايت حضرتش، آن را مى‏توان گام اوّل دانست. نقطه‏ى پايانىِ اين راه بى‏پايان، اين است كه خطاب به آن بزرگ و پدران معصومش ـ كه حجّت‏هاى خدايندـ با تمام وجود بگوييم: «فمعكم معكم لامع غيركم»، چنان كه در زيارت جامعه‏ى كبيره مى‏گوييم.
پشتوانه‏ى اين مدّعاى نورانى، آن است كه در مقام فرد، متخلّق به اخلاق مهدوى باشيم و در سطح جامعه، در تربيت مهدوى بكوشيم. البتّه در صدر