مى‏رسى؟ جايى كه: الذين جاهدوا فينا لنهدينّهم سبلنا.» (عنكبوت (29) / 69)
اين حقيقت را در ديگر كلمات اهل بيت نور نيز مى‏توان يافت:
من ابتغى العلم في غيره، أضلّه اللّه‏. (تفسير عيّاشى، ج 1، ص 6)
من التمس الهدى في غيره، أضلّه اللّه‏. (همان، ص 3)
و بدين سان، تفسيرى روشن مى‏توان يافت بر اين كلام بلند و خردپسند الاهى، كه فرمود: يُضلّ من يشاء و يهدي من يشاء (نحل (16) / 93؛ فاطر (35) / 8)
دريغا! كه روى‏گردانى از تبيين عترت در تفسير كتاب، چه فهمهاى غلطى از قرآن پديد آورد.
6. و امّا ظلم به تالىِ كتاب كه وجه ديگر از ظلم به كتاب است:
كيست كه شأن و رتبه بلند امام اميرالمؤمنين عليه ‏السلام را در حفظ، ترويج، تبيين و تفسير قرآن نداند و از گره‏گشايى‏هاى آن امام همام در حلّ معضلات و پاسخ به شبهات مربوط به آن، بى‏خبر مانده باشد؟ كثرت شواهد از كتابهاى فريقين، گوينده را از تفصيل در اين مقوله، بى‏نياز مى‏كند؛ امّا پرسش اصلى اينجاست كه با مبيّن كتاب چگونه رفتار شد؟ اهمّيّت اين پرسش، زمانى بهتر درك مى‏شود كه به چنين آيه‏اى برسيم: يُضلّ به كثيرا و يهدي به كثيرا و ما يُضلّ به إلّا الفاسقين. (بقره (2) / 26)
پاسخ اجمالى در آخرين عبارت آيه آمده است. توضيح اينكه اِضلال خدا، يعنى خِذلان الاهى؛ كه پس از بيان محكمات نقلى و شكوفايى عقل موهوبى، وقتى انسان نسبت به عوامل و اسباب توفيق خداوند، به اختيار خود، ناسپاسى روا داشت، خداوند، به عدل خود، زمينه‏هاى توفيق را از او بگيرد و او را با همان اصول اوّليّه ـ كه صد البتّه در حدّ كلّى، وسيله اتمام حجّت نيز مى‏شود ـ رها كند. ^۱ اين

چگونگى‏اى كه آورنده قرآن هرگز اراده نكرده بود و بسا كه با تعبير «فتنه‏هاى پس از خود»، به همين ظلمت آفرينى و تفرقه افكنى، اشاره داشت.
4. چرا چنين شد؟ خداى بزرگ در قرآن سترگ، خاستگاه اختلاف را «بَغْى بعد از علم» مى‏داند:
فما اختلفوا إلّا من بعدما جاءهم العلم بغيا بينهم. (جاثيه (45) / 17)
تفاوتهاى جزئى و سهوى، ناشى از جهل تواند بود؛ امّا اختلاف ماندگار و اثرگذار، بدين سان روى مى‏دهد كه كسانى پس از آگاهى يافتن، برنامه مى‏ريزند و آنگاه، آن را به طور دقيق و روشن، اجرا مى‏كنند. نگاهى به تحوّلات جوامع، از سرِ واقع‏بينى و ژرف‏نگرى، اين اصلِ جامعه‏شناختى را كه قرآن بيان كرده بود، تأييد مى‏كند. پس از اين «اختلاف‏افكنى عامدانه» چه مى‏شود؟ پاسخ به اين پرسش، مقالى ديگر و مجالى ديگر مى‏طلبد؛ امّا اگر به بحث خود بازگرديم، مى‏بينيم كه بَغْى (=سركشى و تجاوز از حقّ خود) در ميان امّت، ظلمى بزرگ در پى داشته است؛ با دو وجه بارز: اوّل: ظلم به كتاب اللّه‏، دوم: ظلم به آن بزرگ كه پيامبر خاتم، به عنوانِ همراهِ هماره كتاب به مردم شناسانده بود.
بجاست كه كمى ژرف‏تر ـ گر چه به اجمال ـ به برخى از نكات اين دو ظلم بزرگ بنگريم.
5. چگونه به كتاب خدا ظلم شد؟
«كتاب أنزلناه إليك لتخرج الناس من الظلمات إلى النور.» (ابراهيم (14) / 1) وقتى چنين كتابى آمد و اين كتاب را، كتاب زيد و عَمرو را بر آن مقدّم كرد، ظلم هست يا نيست؟...وقتى چنين شد... يُضلّ اللّه‏ الظالمين و يفعل اللّه‏ ما يشاء. نتيجه درك اين جمله اين است كه قرآن بر هر كتابى براى معرفت و هدايت، بايد مقدّم شود. ظلم اين است كه آن كتاب فلان و فلان را ميزان [ بدانى و] قرآن را به آن بسنجى. اين ظلم است. عدل، اين است كه قرآن را ميزان [ بدانى و] افكار آدميان را با آن بسنجى. اگر آن شدى، گمراهى. فما له من نور. اگر اين شوى، آن وقت به كجا