روش‌شناسی فهم حدیث در فرایند سه‌گانۀ تحلیل متن، تحلیل محتوا و تحلیل گفتمان

نشریه : حدیث پژوهی

نویسنده : پديدآورنده : محمد جانیپور

چکیده :

از آنجا که علم فقه الحدیث به دنبال ارائۀ خوانش و فهمی صحیح و کامل از احادیث به‌عنوان بخش مهمی از منابع متون دینی است، تلاش برای تجزیه‌ و تحلیل دقیق و روش‌مند آن‌ها نیازمند آشنایی با روش‌های تحقیق متعدد در حوزۀ متن‌پژوهی می‌باشد. حدیث‌پژوهان نیز با تأکید بر این مسئله که فهم احادیث، نیازمند منطق خاص خود بوده و از قواعد مشخصی تبعیت می‌کند، با پرداختن به موضوع «قواعد فهم حدیث» از این فرایند و روش‌های آن یاد کرده‌اند. با این ‌حال به‌دلیل غلبۀ نگاه سنتی، کمتر به روش‌های تحقیق میان‌رشته‌ای توجه داشته و همچنان زمینه‌های استفاده از روش‌های متن‌پژوهی در حوزۀ نصوص دینی فراهم نشده‌ است. به همین دلیل در این مقاله تلاش شده تا با استفاده از برخی روش‌های تحقیق میان‌رشته‌ای و پُرکاربرد در حوزۀ متن‌پژوهی، به ارائۀ الگویی برای فرایند فهم حدیث پرداخته و گامی در راستای بومی‌سازی کاربست این روش‌ها در علوم اسلامی برداریم. مثال‌های بیان‌شده، مستخرج از دیگر آثار پژوهشی مؤلف با استفاده از روش‌های معرفی‌شده است.