تحلیل انتقادی روایات متعارض کشی در جرح و تعدیل ابن‌عباس
سال
1398 / شماره پیاپی
21 /
صفحه
۲۴۱-۲۷۶
چکیده :
عبدالله بن عباس، صحابی مشهور و از سرآمدان حوزه‌های مختلف علوم اسلامی به‌ویژه تفسیر است. نگاهی اجمالی به منابع روایی مختلف اعم از تفسیر، تاریخ، لغت و... نشان‌دهندۀ کثرت روایات وی است. این مقاله با به‌کارگیری روش کتابخانه‌ای، جمع‌آوری، تجزیه و تحلیل داده‌ها، ضمن بیان دیدگاه‌های رجالیان دربارۀ ابن‌عباس، در صدد تحلیل روایات متعارض رجالیان شیعه در این باره است. در کتاب‌های رجالی اهل سنت، به‌تفصیل و در منابع رجالی شیعه، به‌اجمال دربارۀ وی سخن گفته‌اند. اگرچه رجالیان اهل سنت، همگی بر مدح و توثیق ابن‌عباس تأکید کرده‌اند، در منابع شیعی به‌دلیل روایات متعارضی که نخستین بار کشی آورده، بحث‌هایی جدی درگرفته است. تحلیل انتقادی پنج روایتی که کشی در جرح ابن‌عباس نقل کرده، نشان می‌دهد که سند آن‌ها به‌دلیل ضعف، اتهام و مجهول‌بودن برخی راویان، و متن آن به دلایلی از جمله ناسازگاری با واقعیت، تزلزل و جعل، غیرقابل اعتماد است. بر مبنای روایات کشی و برخی منابع تاریخی، عده‌ای با استناد به دلایلی از جمله، خطاب نامۀ 41 نهج‌البلاغه، گزارش‌های تاریخی و... مدعی سرقت ابن‌عباس از بیت‌المال بصره شده‌اند که این ادعا به‌دلیل تناقض گزارش‌های مدعیان، صراحت حضرت علی(ع) در نام بردن از کارگزاران، بررسی حیات تاریخی ابن‌عباس و موضع او نسبت به ائمه(ع) و... قابل رد است.
کلیدواژه‌های مقاله :ابن‌عباس، رجال، کشی، روایات، بیت‌المال، جرح و تعدیل
