اراده الهی در اندیشه امامیه نخستین

در این اثر تلاش شده است با بازخوانی چیستی اراده الهی در قرآن و روایات، تبیین‌های مختلف از اراده خداوند در اندیشه امامیه نخستین به تصویر کشیده شود

در این اثر تلاش شده است با بازخوانی چیستی اراده الهی در قرآن و روایات، تبیین‌های مختلف از اراده خداوند در اندیشه امامیه نخستین به تصویر کشیده شود و سپس در پرتو مطالعه‌ای مقایسه‌ای با اندیشه‌های رقیبِ امامیــــه، هم‌چون جریـــان کلامی اعتزال و جریان فلسفی، تحلیلی از چــــرایی تطوّر این نظریه‌پردازی‌ها به دست داده شود.

کتاب در پنج فصل سامان یافته است:

در نخستین فصل تلاش شده تا تصویری از اراده خداوند در کتاب و سنّت ارائه شود. در این بخش، پس از بررسی معنای لغوی این واژه‏‏، معنای اراده را در متون وحیانی کاویده و به تفکیک اراده در قرآن کریم و اراده در روایات طبقه‏بندی نموده‏ایم.

فصل دوم، حاوی تبیین نظریه‏پردازی متکلمان نخستین امامیه در کوفه است. در این فصل‏‏، ارکانِ نظریه‏پردازی‏هایِ نخستینِ اندیشمندان کلام امامیه همچون هشام بن حَکم و مؤمن‏ الطاق بررسی شده تا امکان واکاوی مبانی نظریه‏پردازی‏های آنان بیشتر و بهتر فراهم آید.

سومین فصل این اثر‏‏، در صدد نشان دادن نقطه نظراتِ محدثّانِ امامیه نخستین و امتدادِ اندیشه آنان در مدرسه کلامی قم است. در این فصل‏‏، توجه ویژه‏ای به دیدگاه‏های شیخ صدوق و کلینی - به‏عنوان دو شاخص اصلی‏ مدرسه قم - شده است.

فصل بعدی کتاب به بازخوانی اندیشه‏ورزی متکلمان امامیه در بغداد همچون شیخ مفید‏‏، ‏‏‏سید مرتضی و شاگردان ایشان اختصاص یافته و عملکرد ایشان در تحلیل اراده پروردگار، به تصویر کشیده شده است.

پنجمین و آخرین فصل اثر‏‏، مهم‏ترین بخش کتاب بوده و حاوی تحلیل چگونگی تطوّر اندیشه‏ورزی متکلمان امامیه در موضوع اراده الهی است. در این بخش به اندازه نیاز به دیدگاه‏های معتزله متقدم و متأخّر و فلاسفه مشّاء پرداخته شده است تا زمینه تحلیل مورد نظر به‏خوبی فرآهم آید.