دوره شکل گیری تشیع دوازده امامی: گفتمان حدیثی میان قم و بغداد

كتاب به دوره شكل گيرى تشيّع دوازده امامى و مسائل حديثى اين دوره مى پردازد

کتاب ترجمه اى است از كتاب "The Formative Period of Twelver Hadith as discourse between Qum and Baghdad" نوشته اندرو جى. نيومن (Andrew J.Newman) ، استاد علوم اسلامى و ايرانى دانشگاه «ادينبورو» انگلستان.

كتاب به دوره شكل گيرى تشيّع دوازده امامى و مسائل حديثى اين دوره مى پردازد و به لحاظ‍ موضوع، اهميتى ويژه دارد و جزو نخستين آثارى است كه حديث شيعه را مورد ارزيابى قرار مى دهد. محور اصلى آن، بررسى سه كتاب حديثى الكافى (محمّد بن يعقوب كلينى)، بصائر الدرجات (محمّد بن حسن صفّار قمى)، و المحاسن (احمد بن محمّد برقى) است كه جزو نخستين كتاب هاى حديثى شيعه و مربوط‍ به عصر غيبت صغرا هستند و بر دوره هاى بعدى شيعه تأثيرى فراوان داشته اند.

نويسنده ضمن ارائه گزارشى از وضعيت بغداد و قم به مثابه دو مركز فرهنگى شيعه در آن زمان، به احاديث كلامى و اعتقادى، كه در سه كتاب مزبور، بخصوص درباره خداشناسى و امامت و شئون و مقامات امامان آمده است، مى پردازد و آنها را تحليل و ارزيابى مى كند و نقش وضعيت شيعه را در آن زمان در گزينش اين احاديث متذكر مى شود.

به دليل آنكه كتاب را يك نويسنده غربى تأليف كرده، به رغم اهميت و پرداختن به مباحث جدّى و بنيادين، در مواضع و آراء او مشكلاتى به چشم خورد. به همين دليل، آقاى قاسم جوادى صفرى نقدى بر آن نگاشت كه به عنوان سخن ناقد در ابتداى كتاب درج شده است. در اين مقدّمه، برخى از مهم ترين خطاهاى نويسنده كه بر نتيجه گيرى هاى عمده كتاب اثرگذار بوده اند، يادآورى شده است.

يادآور مى شود كه پى نوشت هاى مؤلّف در پايان هر فصل آمده و تمام پاورقى ها مربوط‍ به مترجمان و احيانا مقابله كننده است.

اين كتاب همچنين با نام مدرسه قم و بغداد در مجموعه آثار كنگره بزرگداشت حضرت معصومه عليهما السّلام ترجمه شده و به چاپ رسيده است. اما برای ارائه ترجمه ای بهتر، «مؤسسه شيعه شناسى» اقدام به انتشار ترجمه ديگرى از اين كتاب كرده است.

مطالب کتاب در نه فصل زیر سامان یافته است:

فصل اول: نمايى از بغداد؛ شيعه در اوايل قرن سوم ق/نهم م

فصل دوم: نمايى از بغداد؛ شيعه در اواخر قرن سوم ق/نهم م

فصل سوم: گروه هايى از مؤمنان

فصل چهارم: برقى و جرقه هاى آشنايى قمى ها - اشعرى ها با احاديث

فصل پنجم: بصائر الدرجات صفّار؛ گفتمان كلامى به منزله تقويت روحى

فصل ششم: كافى كلينى؛ واكنش قم به عقل گرايى بغداد

فصل هفتم: نظر صفّار و كلينى درباره ائمّه [عليهم السّلام] و امامت؛ مقايسه كلام شيعه دوازده امامى در قم و بغداد

فصل هشتم: كافى از كلام تا احكام عملى

فصل نهم: خلاصه و نتايج