نقد و بررسی رایجترین واژگان مستعمل برای روایات موضوعه
سال
1400 / شماره پیاپی
25 /
صفحه
187-212
چکیده :
ورود غیر صحیح روایات به دامنۀ احادیث موضوعه از جمله آفتهایی است که یکی از مهمترین منابع دینی مسلمانان را مورد آسیب قرار داده و اعتبار آن را خدشهدار میسازد. از مسائلی که سبب میشود تا فراوانی روایات موضوعه به شکلی غیرواقعی، وسیع و پردامنه انگاشته گردد، عدم آگاهی و شناخت واژگان مستعمل در روایات جعلی، و میزان انطباق و قرابت آن با بحث وضع است. بررسی لغوی و معنایی تعاریف ارائهشده توسط بزرگان شیعه و اهل سنت چون شهید ثانی، میرداماد، ابوریه و... در تبیین روایات جعلی، مؤید این نکته است که بسیاری از روایاتی که در دایرۀ جعل قرار گرفته اند، از تعاریف ارائهشده خارج بوده و دلالت بر ضعف حدیث دارند و نه جعل و وضع. در کتب روایی و نیز کتب موضوعه میتوان نمونههای متعددی از روایات را یافت که تنها بر ضعف حدیث دلالت داشته ولی نگارندۀ کتاب، تصریح به جعل حدیث نموده و عامدانه و یا ناآگاهانه، بر شمار روایات جعلی افزوده است. با توجه به وسعت مسئله در برخی کتب موضوعه، در این مقاله تنها به بررسی رایجترین کاربردهای ناصحیح واژگان برای این دسته از روایات خواهیم پرداخت. بدین منظور مهمترین واژگانی که در حوزۀ ضعف حدیث مطرح میشود، در کتب مختلف روایی مورد بررسی قرار گرفت و مصادیقی از ادعای پژوهش ارائه شد. نتیجۀ این مقاله که به روش توصیفیتحلیلی صورت گرفته، چنین است که استفادۀ بجا و صحیح واژگان، دایرۀ جعل را محدودتر نموده و بسیاری از روایات را از عنوان وضع خارج میکند.
کلیدواژههای مقاله :روایات موضوعه، وض،ع مکذوب، مختلق، مصنوع