مکتوبه‌های حدیثی در روایات امامان شیعه و نقش علی بن مهزیار در نگهداری و انتقال آن‌ها

نشریه : حدیث پژوهی

نویسنده : پديدآورنده : مجید معارف
پديدآورنده : سعيده کاظم توری

چکیده :

کتابت، از طرق تحمل حدیث است. راوی از طریق مکاتبه با محدثان و در شرایطی با امام(ع) ارتباط برقرار می کند و از او در خواست حدیث یا در یک مسئلۀ شرعی تقاضای فتوا می‌نماید. در روایات شیعه، پرسش و پاسخ با امام معصوم(ع) به‌صورت مکتوب و غالباً توسط پیک صورت گرفته است. برخی محدثان بر این باورند که مکتوبات حدیثی از اعتبار کمتری نسبت به مسموعات برخوردار است، اما با بررسی این دسته از روایات‌ و وجود قراین و شواهدی، بر تأیید صدور آن‌ها صحت بسیاری از مکتوبات ‌محرز می‌شود. از امتیازات مهم مکتوبات حدیثی، عدم نقل به معنا در آن‌هاست. در هر عصر و زمانی، عده‌ای از یاران ائمه(ع) مسئول جمع‌آوری سؤالات شیعیان و دریافت پاسخ کتبی آن سؤالات از امامان(ع) بوده‌اند. مکاتبات عبدالملک بن اعین با امام صادق(ع) نمونه‌ای از این موارد است. علی بن مهزیار اهوازی محدثی صاحب اندیشه و دارای ذهن دوراندیش بود که با جمع‌آوری، حفظ و صیانت شمار متعددی از مکتوبات آن را به نسل‌های بعد از خود انتقال داد. علاوه بر آن نیز او از طریق مکاتبه با امامان عصر خود از جمله امام جواد و امام هادیv به دامنۀ صدور مکتوبات حدیثی در شیعه افزوده است.