مقدّمة سرويراستار فارسي
حديثپژوهي و تحقيق در باب ادبيات منقول در نخستين سده‌هاي اسلامي از قديم‌ترين حوزه‌هاي اسلام‌شناسي غربيان طي قرون اخير بوده است. اين امر امروزه يکي از حياتي‌ترين حوزه‌هاي پژوهش در ميان ايشان گشته است؛ چنان‌که هرگونه تحقيق، نظريه‌پردازي و کاوش در تاريخ، اعتقادات، متون و ديگر وجوه فرهنگي جامعة اسلامي طي سه قرن نخست هجري مستلزم داشتن تصويري روشن و روشمند از سير پيدايش و تطور حديث، و به‌طور کلي ادبيات منقول اسلامي است. با گذشت زمان، همواره نوع مسئله‌ها، روش تحقيق و نظريه‌پردازي اسلام‌شناسان غربي تطور و گاه پيچيدگي بيشتر يافته است و در کنار آن، هر از چندي، تصحيح و انتشار متني کهن درباب سيره، تفسير، حديث، تاريخ و مانند آن، افق تازه‌اي براي طرح پرسش يا روشي نو بر ايشان گشوده است.
کتاب حاضر مجموعة 18 مقالة بلند و کوتاه از گرايش‌ها و دوره‌هاي مختلف حديثپژوهي غربيان است که حول مسائل قديم و جديد حديثپژوهي تأليف شده‌اند. سرويراستار انگليسي که مقدمة بلندي نيز بر کتاب نگاشته است، با اشراف بر تاريخ بلند اين موضوع، مقالات مختلف را انتخاب کرده و احياناً از دو زبان فرانسوي و آلماني به انگليسي برگردانده است. مجموعة نهايي در سال 2004 ميلادي به زبان انگليسي از سوي انتشارات اَشگيت در انگلستان (در قالب يکي از 48 مجلد موضوعي درباب تاريخ کلاسيک جهان اسلام) به انتشار رسيده است. ديگر مجلدات هر يک به موضوعي در تاريخ، زبان، ادبيات، علوم، معماري، و
فرهنگ جهان اسلام اختصاص يافته و از آن ميان مجلداتي راجع به قرآن، تفسير، کلام، شيعه، ملل و نحل، اصول فقه، فقه، سيرة نبوي، تاريخ اندلس، نحو، و ... انتشار يافته است.
نويسندگان مقالات رويکردهاي مختلف از دوره‌هاي مختلف حديثپژوهي در غرب را در نوشته‌هاي خود نشان مي‌دهند. از اين رو، خوانندة محترم از فرصت ارزيابي مسئله‌ها و روش‌هاي متفاوت ايشان برخوردار خواهد بود. هارالد موتسکي سرويراستار متن انگليسي کتاب حاضر در مقدمة بلند خود در آغاز اين کتاب، تاريخ حديثپژوهي در غرب را به تفصيل همراه با سير تحول در مسئله‌ها، روش‌ها و دستاوردهايش بررسي کرده و در مقدمة کوتاه خود براي خوانندة فارسي زبان نيز به برخي مسائل کلي در اين باب پرداخته است. از اين رو، متن فارسي از مقدمة تفصيلي ديگر در اين موضوع مستغني است.
کار ترجمه، بازخواني و ويرايش علمي اين اثر از زمستان 1383 آغاز گرديد. ترجمة برخي مقالات گاه از نو صورت پذيرفت و نمونه‌هايي از مقالات، به صورت کامل يا ملخَّص در مجلة علوم حديث انتشار يافت. در مدت انجام اين پروژة طولاني از همراهي و ياري بسياري از دوستان و همکارانم برخوردار بودم. نخست از يکايک مترجمان ياد و تشکر مي‌کنم که طي شش سال اخير هريک برگردان مقاله‌اي را برعهده گرفتند. سيدعلي آقايي، مهرداد عباسي، شادي نفيسي، نصرت نيل‌ساز، و ليلا هوشنگي علاوه بر ترجمة برخي مقالات بخش‌هايي ديگر را نيز خواندند و به اصلاح بيشتر آن کمک کردند. از ميان مؤلفان انگليسي مقالات، مايکل کوک، اتان کُلبِرگ و بيش از همه، هارالد موتسکي با مرور ترجمة فارسي مقالة خود نکاتي کلي يا جزيي را يادآور شدند. موتسکي همچنين در پايان کار، به رغم بيماري قلبي‌اش، مقدمه‌اي کوتاه براي خوانندة فارسي زبان کتاب نگاشت که متن آلماني و ترجمة فارسي آن در ابتدا و انتهاي اثر حاضر آمده است. جا دارد بار ديگر از دوست ارجمندم سيدعلي آقايي ياد کنم و سپاس بگزارم؛ وي علاوه بر برگردان فارسي مقالة خوتير يُنبُل، در تحرير و ويرايش نهايي دو مقالة ديگر مرا ياري بسيار رسانيد و از ابلاغ هيچ مشورتي در بهبود ديگر ترجمه‌ها دريغ نورزيد. دوستانم محمد مرادي و
وحيدرضا نوربخش در «واحد ترجمه» پژوهشکد? علوم و معارف حديث وابسته به مؤسسة علمي و فرهنگي دارالحديث، در شش سال گذشته در به انجام رسانيدن اين طرح، پيگيري، همراهي و همکاري مستمر داشتند. از تمامي ايشان سپاس مي‌گزارم و برايشان دعاي خير مي‌کنم. اميد دارم تلاش نهايي ما رونق بيشتري در مباحثات حديثپژوهي به ارمغان آورد و افق‌هايي جديد پيش روي محققان حوزه و دانشگاه بگشايد.
آذر 1389
مرتضي کريمي‌نيا
