تأثیرپذیری ابن نباته فارقی از خطبه جهاد امام علی(ع) با محوریت تضمین (با تکیه بر شرح ابن‌ابی‌الحدید)
سال
1400 / شماره پیاپی
33 /
صفحه
41-56
چکیده :
نهج‌البلاغه به اذعان غالب نهج‌البلاغه پژوهان، کتابی فرادانش بشری است که فهم تفصیلی آن لازمة تسلط به دانش‌های ارزشمندی چون علوم بلاغی است. کلام امام همام توأم با فصاحت و بلاغت دیدگان همۀ سخنوران و بلاغت‌پژوهان را خیره و متحیّر نموده است. هدف این مقاله نمایش و پایش چنین عرصه‌هایی از سخنوری و خیال‌پروری امیرمؤمنان(ع) در یکی از خطبههای غرّای ایشان معروف به خطبه جهاد و مقایسه آن با خطبههای جهادی ابن‌نباته فارقی، با تکیه بر شرح ابن‌ابی‌الحدید است و پاسخ به این پرسش که تا چه اندازه ابن‌نباته در خطبههای خود از کلام امام همام بهره جسته و موفق بوده است. این مقاله با روش تطبیقی- تحلیلی بر آن است تا با مقایسه و مقابله خطبه جهادی 27 امام علیه‌السلام با خطبههای پنجگانه جهادی ابن‌نباته این مسأله را تبیین کند که نهج‌البلاغه علاوه‌بر فصاحت و بلاغت دارای معانی ژرف و مفاهیم والایی است که با فطرت انسان گره‌خورده و از سرچشمه وحی مایه گرفته است و در خطبههای آن از تشبیهات و استعارات و نکته‌های دقیق بلاغی استفاده شده است؛ درحالی‌که در خطبههای جهادی ابن‌نباته تکلّف و صنایع بدیعی بیش‌ازحد متن خطبهها را بی‌روح و تصنعی ساخته است، هر خطیب سخنوری در رکاب همانندی و مقابله با جوهر تابناک نهج‌البلاغه جز اظهار عجز و ناتوانی خود قدمی برنداشته است؛ چراکه در آسمان بلاغت هیچ اختری را یارای مشاکله با آفتاب بلاغت نیست. کلام امام در عین فصاحت و بلاغت، موجز و رسا است، درحالی‌که ابن‌نباته در خطبههای خود با بهره‌گیری از اطناب و اطالة کلام نتوانسته پای در رکاب نهج‌البلاغه بگذارد.
کلیدواژه‌های مقاله :نهج‌البلاغه، امام علی(ع)، ابن‌نباته فارقی، ابن‌ابی‌الحدید، خطبة 27 جهاد، تضمین
