ادب توجّه «توصيف يك گفتگو»

يكى از كارهاى شايع در نماز ما ، عدم توجه و تمركز است. ما با روى گرداندن به اين سو و آن سو ، به هر چيزى توجه مى كنيم و به هر كسى دل مى دهيم ، جز آن كه برايش به نماز ايستاده ايم. اين كار ، حاكى از بى توجهى دل است و به فرموده امام على عليه السلام ، كار شيطان و اختلاس اوست. ^۱
امام ، از اين دام شيطانى برحذر مى دارد و خود به عنوان عالى ترين نمونه ، به گاه نماز ، از دنيا و دنياييان مى برد و به جاى آن كه جذب محيط شود ، همه را به نماز و ذكر و تسبيح مى كشد . و اين عجيب نيست؛ زيرا امام على عليه السلام ، خود ، مى گويد :
هنگامى كه انسان در نماز است، كالبد و لباسش و هر چه در اطراف اوست، تسبيح مى گويد. ^۲
ابن طاووس در كتاب مشهورش ، فلاح السائل و به نقل از امام صادق عليه السلام مى نويسد :
كان عليّ عليه السلام إذا أقام إلى الصلاة فقال: «وجّهت و جهي للّذى فطر السماوات و الأرض»، تغيّر لونه حتّى يُعرف ذلك فى و جهه؛^۳هرگاه علىّ عليه السلام به نماز مى ايستاد و مى گفت: «رو به سوى كسى آوردم كه آسمان ها و زمين را آفريده» ، رنگش تغيير مى كرد ، به گونه اى كه در چهره اش هويدا مى شد.
مى دانيم كه از آداب نماز ، توجه قلبى و باطنى و حضور قلب در نماز است. يكى از عوامل ايجاد اين توجه ، خواندن دعاهايى است كه به همين منظور تعليم شده است. ^۴ اين ادعيه مباركه كه همه با جمله « وجّهت وجهي للذي فطر السماوات والأرض » آغاز مى گردد ، همواره مورد سفارش بوده است و تعاليم محمّدى و علوى و جعفرى بر آن تأكيد داشته اند و حضرت مهدى(عج) ، در پاسخ به محمّد بن عبداللّه حميرى ، آن را از سنّت هاى مؤكّد و بدون خلاف مى خوانند. ^۵ اين دعا كه جايگاهش در آغازين نقطه نماز و پيش از تكبيرة

در سايه سار نماز امام على عليه السلام

چكيده

نماز ، صدها ادب دارد تا انسان را به بالاتر از افلاك بركشد . اين مقاله ، به آداب باطنى نماز با استناد به گفتار و رفتار امام على عليه السلام مى پردازد. آدابى مانند تمركز قلبى ، مواضبت وقت نماز و در وقت اصلى به جا آوردن و نيز خشوع قلبى و درونى در همه اعمال نماز .
كليد واژه ها : نماز امام على عليه السلام ، آداب باطنى نماز ، مواظبت بر وقت نماز ، خشوع در نماز ، تمركز قلبى در نماز .
سخن از راز و نياز پيشوايى است كه در قلّه رفيع ترين منزل هستى جاى گرفته و تا بدانجا فراز آمده است كه به گاه نماز ، به عرش الهى سلام مى دهد و به خدا رو مى كند و از اين ، رو در رو شدن ، رنگ مى بازد .
به راستى چه كسى قادر به توصيف نماز پدر امت و ريشه امامت است ، جز فرزندان معصوم همو ؟ از اين رو ، عنان قلم را به پيشوايان مى سپاريم و با نور ولايت ، بر ابرهاى سيمگون افق راه مى سپاريم تا به كشف اين سرّ خفى و راز نهان سر به مهر نائل آييم و آداب حضرتش را در نماز به ارمغان آوريم. گفتنى است ما تنها به آداب باطنى مى پردازيم و براى دورى از به درازا كشيدن مقاله ، از نقل رفتارها و فرمان هاى حضرت در بخش آداب ظاهرى ، خوددارى مى ورزيم و علاقمندان را ، به ترجمه كتاب الصلاة فى الكتاب والسنّة ^۱ ، از همين قلم ارجاع مى دهيم.