صورت و با نمازى اين گونه است كه مسلمان ، مؤمن خوانده مى شود و به ديندارى متّصف مى گردد ، ^۱ و تنها اين نماز است كه در روز قيامت ، نور و برهان و نجات از آتش خواهد بود ^۲
. و اولين و برترين اين مواظبت ها ، بايد بر وقت نماز باشد كه در غير اين صورت ، نشانه بزرگ نشمردن نماز است.
حضرت على عليه السلام ، بر اين همه تأكيد ورزيده و در هر جا و در هر موقعيت مناسب ، آن را گوشزد كرده است. حضرت مى فرمايد:
من لم يأخذ أهبّة الصلاة قبل وقتها، فما وقّرها؛^۳كسى كه پيش از در رسيدن وقت نماز، آماده نشود، آن را بزرگ نشمرده است.
و همچنين به فرزندش امام حسن توصيه مى كند :
اُوصيك يا بنيّ بالصلاة عند و قتها؛^۴پسرم! تو را به نماز، در وقت خودش سفارش مى كنم.
و در نامه اش به يار عزيز و كارگزارش در مصر ، محمّد ابن أبى بكر ، از او مى خواهد كه بقيه كارها را با نماز هماهنگ كند ، و نه آن كه نماز را تابع ديگر كارهايش بگرداند ^۵ و به عموم شيعيانش مى فرمايد:
حافظوا على الصلوات الخمس فى أوقاتها ، فإنّها من اللّه عز و جل بمكانٍ؛^۶بر [ خواندن ] نمازهاى پنجگانه، در وقتشان مواظبت كنيد، كه نزد خداوند عز و جل، جايگاهى ويژه دارد.
و اساسا كسى را شيعه خود مى داند كه مراقب وقت نماز باشد و هميشه چشم به

گفته ديلمى در ارشاد القلوب ، به همين كرامت اشاره دارد :
لقد كان يفرش له بين الصفّين و السهام تتساقط حوله ، و هو لا يلتفت عن ربّه و لا يغيّر عادته ، و لا يفتر عن عبادته ، و كان إذا توجّه إلى اللّه تعالى توجّه بكلّيّته ، و انقطع نظره عن الدنيا و ما فيها، حتّى أنّه يبقى لا يدرك الألم ؛ لأنّهم كانوا إذا أرادوا إخراج الحديد والنشاب من جسده الشريف تركوه حتّى يصلّى ، فإذا اشتغل بالصلاة و أقبل إلى اللّه تعالى أخرجوا الحديد من جسده و لم يحسّ؛^۱براى امام على در ميان دو صف كارزار، فرش مى گستردند و در حالى كه تيرها در كنارش فرو مى آمدند، به نماز مى ايستاد، بى آن كه به چيز ديگرى جز پروردگارش توجه كند و سيره و عادتش را در نماز تغيير دهد و يا در عبادتش سستى كند. هر گاه به خداوند توجه مى كرد، با تمام وجود توجه مى نمود و نظرش از دنيا و آنچه در آن بود، گسسته مى شد، تا آنجا كه درد و رنج را حس نمى كرد و دليل آن كه، اگر مى خواستند تيرى را از بدن شريفش خارج كنند، صبر مى كردند تا حضرتش به نماز مشغول شود و به پروردگار متعال رو كند، تا بيرون كشيدن تير را حس نكند.

مواظبت بر نماز و وقت آن

امام صادق عليه السلام ، مواظبت و محافظت از نماز را كه دستور صريح و اكيد خداوند است ، ^۲ به مواظبت بر اوقات و حدود آن تفسير كرده است ^۳ . حدودى كه تا چهار هزار شمرده شده است ^۴ و به فرموده امام على عليه السلام ، از آنجا كه خداوند مى دانست بندگانش تاب رعايت اين همه را ندارند ، به يك از هزار آنها بسنده كرد و معرفت وقت ، قبله ، ركوع و سجود را از اركان و حدود واجب آن قرار داد ، و عالم و جاهل را در آن مساوى دانست ^۵ . و تنها در اين