>

167
نسيم حديث

وظايف اخلاقى حاجيان

چكيده

حج، به عنوان عبادتى كه در جمع صورت مى گيرد ، افزون بر شرايط عمومى عبادت ، آدابى افزون بر آن دارد و حاجيان و ظايف اخلاقى و اجتماعى ديگرى هم دارند . تقوا، پيش از آغاز حركت تا پايان آن ، به عنوان بهترين توشه سفر حج است وسپس، اخلاص و پاك كردن دارايى و هزينه سفر ، گشاده دستى سنجيده ، دورى از كبر و غرور ، خوش خويى و به و يژه نگاهدارى زبان، كه در رأس آداب اخلاقى حج است . حج گزار، بايد به همراهان خود نيز بينديشد و رفتار تحقيرآميز و آزار رسانى را به كنار نهد و با كمك و خدمت به آنان، محيط اين عبادت بزرگ را آماده سازد. حج گزار با نگاهداشت اين خصلت ها، در بازگشت از حج ، مى تواند از نور معنوى آن همچنان بهره مند بماند و حجّى مبرور و مقبول را اندوخته روز حشر سازد .
كليد واژها : اخلاق حج ، توشه حج ، پاداش حج ، نور حج ، آداب حج ، خدمت به حج گزار .
حج ، يك عبادت اجتماعى است و در هر اجتماع ، كوچك يا بزرگ ، رعايت آداب معاشرت و حسن رفتار ، لازم است. حاجيان و زائران خانه خداوند ، بزرگ ترين گردهمايى جهان اسلام را شكل مى دهند و از اين رو ، چهره اى از دين و نمادى از شخصيت مسلمانان را به نمايش مى گذراند. رعايت آداب و اخلاق اسلامى در اين اجتماع شكوهمند ، مى تواند اين آيين بزرگ را محبوب هزاران تماشاگر غير مسلمان كند و عدم رعايت اين آداب ، نه تنها به مسلمانان كه به اسلام ، ضربه هايى گاه غير قابل جبران وارد مى سازد. از اين رو ، محدث و مؤلف بزرگ شيعى ، شيخ حرّ عاملى ، در جامع بزرگ روايى خويش وسايل الشيعة ، روايات مربوط به مسافرت و آداب معاشرت را در كنار ابواب حج


نسيم حديث
166

و اين خواستن را به دعاى خير محدود نكنيم ؛ بلكه تا سر حدّ توان در رساندن آن به ديگران هم بكوشيم . يك مسئول ، افزون بر خود و خانواده اش ، مسئوليت رفاه ، امنيت و عافيت زير دستانش را نيز به عهده دارد . او بايد در انديشه آسايش همكاران خود نيز باشد و جالب توجه است كه اين امر ، به سلامت و عافيت او نيز يارى مى رساند و نقش اساسى در سعادت و بهروزى حقيقى او دارد .
نكته روشن اين رابطه ، به وجود سلسله مراتب اجتماع باز مى گردد ، به زير دست و فرا دست بودن نسبى همه ما و به تأثير افعال ما در سرنوشت ما و نقش برخورد ما با ديگران . اگر ما به فكر زيردستان خود باشيم ، فرادستان ما در فكر ما خواهند بود و اين سنّت از هر دو سوى سلسله تا آغاز و فرجام ، جريان دارد . هر كس لباس زيباى عافيت را بر تن ديگران بپوشاند ، خود به خلعت فاخر سلامت ، نواخته خواهد شد : «كما تدين تدان» و به گفته امام على عليه السلام : «كل امرئ يلقى ما عمل ويجزى بما صنع ۱ ؛ هر كس نتيجه كار خود را مى بيند و جزاى كرده خويش را مى گيرد» .

فرجام سخن

از آنچه گفته آمد ، مى توان به گستره پهناور معارف حضرت عبد العظيم حسنى عليه السلام ، اين راوى بزرگ حديث پى برد . او توانست با گردآورى معارف توحيدى و آموزه هاى اخلاقى چند امام بزرگ ، مجموعه داشته هاى اخلاقى شيعه را غنى تر سازد و ميراث سترگى را براى ما به يادگار نهد . ميراث فقهى و عقيدتى او ، بسى بيشتر از اين يازده حديث است كه در ميان آنها نيز نكته هاى اخلاقى فراوان به چشم مى آيد . عمل به اين توصيه ها ، اگر با رعايت اعتدال و در نظر آوردن محدوديت هاى زمانى و عصرى و نيز ظرفيت هاى روحى و معنوى باشد ، مى تواند ما را در راه رسيدن به قلّه كرامت روحى و خُلق عظيم نبوى ، يارى كند؛ همان گونه كه حضرت عبد العظيم عليه السلام را بدان رساند .
اميد آن كه تعليمات ژرف و نيكوى اهل بيت عليهم السلام را در همه ابعاد زندگى خود به كار ببنديم .

1.غرر الحكم ، ح ۶۹۱۸ .

  • نام منبع :
    نسيم حديث
تعداد بازدید : 64485
صفحه از 369
پرینت  ارسال به