معاوية بن عمار از امام صادق عليه السلام نقل مى كند :
اتّق المفاخرة، و عليك بورعٍ يحجزك عن معاصى اللّه عزّ وجلّ، فإنّ اللّه عزّ وجلّ يقول:«ثُمَّ لْيَقْضُواْ تَفَثَهُمْ»^۱، و من التفث أن تتكلّم فى إحرامك بكلامٍ قبيح، فإذا دخلت مكّة فطفت بالبيت، تكلّمت بكلامٍ طيّب، و كان ذلك كفّارة لذلك ؛^۲از فخر فروشى بپرهيزيد و با ورع، خود را از معصيت خداوند نگه دار. خدا مى فرمايد: سپس خود را از پليدى و كثافات، پاك كنند. از جمله اين كثافات، گفتار زشت در احرام است. پس هنگامى كه به مكه داخل شدى و طواف كردى، گفتار نيكو بگو كه اين كفّاره آن است.
آرى ، گفتار بد ، روح را كدر و دل را تيره مى سازد و صفا و صميميت را نابود مى كند و جبران آن اگر ممكن باشد ، از راه زبان و كلام نيكو ميسر است.

كمك و خدمت به همراهان

برآورده كردن نيازهاى مؤمن و برادر دينى ، از پر ارزش ترين كارها و برتر از بسيارى مستحبات است. از احاديثى كه به ذكر فضيلت اين كار و بيان اجر آن پرداخته اند ، به اهميت آن و ارزش فوق العاده اش پى مى بريم. بعضى از آنها برآوردن حاجت هاى مؤمن را برتر از بيست حج مى شمرد و در بعضى ، اقدام و شروع (به خدمت) بدون موفقيت و كسب نتيجه را برابر با حج مبرور و مقبول خوانده اند. ^۳ با اين همه ، به سبب اجر و پاداش فراوان طواف و اعمال مستحبى در ايّام حج ، گاه اشخاص به ترديد افتاده اند و در انتخاب بين «خدمت و كمك به ديگر حاجيان» يا «طواف و نماز مستحبى در مسجدالحرام» متحيّر مانده اند. اسماعيل خثعمى از اين دسته افراد است كه درپى تأييد و امضاى عمل خويش به نزد امام صادق عليه السلام رفته مى گويد :
إنّا إذا قدمنا مكّة، ذهب أصحابنا يطوفون و يتركونى، أحفظ متاعهم. قال: أنت أعظم أجراً؛^۴

جِدَالَ فِى الْحَجِّ» ؛ ¹حج، ماه هاى معينى دارد و هر كس در آن ماه ها حج مى گزارد، نبايد آميزش جنسى كند و يا دروغ بگويد و يا مجادله و نزاع كند.
احاديث ما ، فرمان هاى اين آيه را پى گرفته اند و امام صادق عليه السلام فرموده است :
إذا أحرمت فعليك بتقوى اللّه و ذكر اللّه كثيراً و قلّة الكلام إلّا بخير، فإنّ من تمام الحجّ و العمرة أن يحفظ المرء لسانه إلّا من خير، كما قال اللّه عزّ وجلّ؛ فإنّ اللّه عزّ وجلّ يقول: ؛ «فَمَن فَرَضَ فِيهِنَّ الْحَجَّ ... » ، و الرفث: الجماع، و الفسوق: الكذب و السباب، والجدال: قول الرجل: لا واللّه و بلى واللّه ؛ ² هرگاه احرام بستى، تقوا را همراه گير و خداوند را فراوان ياد كن و كم گو، مگر به نيكى. همانا اتمام حج و عمره، به حفظ و نگاهدارى زبان است، مگر به نيكى، آن گونه كه خداوند مى گويد: فمن فرض فيهنّ الحجّ فلا رفث و لا فسوق، و لا فسوق و لا جدال فى الحجّ؛ رفث همان جماع است؛ و فسوق يعنى دروغ و دشنام؛ و جدال هم قسم به ذات جلاله اللّه است.
كم گفتن و نيك گفتن ، حج را مبرور و مقبول و نيكو مى گرداند و اثر سوء گفتارهاى زشت را از بين مى برد. گذشته از نصّ روايت نبوى كه برّ و نيكى حج را به اطعام طعام و طيب كلام تفسير مى كند ، ³
روايتى در تفسير «تفث» داريم كه در ذيل آيه مربوط به حلق و تراشيدن سر در روز عيد قربان ، وارد شده است و آن ، شامل پليدى هاى باطنى نيز مى داند. در اين روايت ، كلام نيكو و پاكيزه را كفارّه زشت مى داند و حاجيان را به نيكويى سخن فرامى خواند تا عواقب سوء گفتارهاى قبلى خود را پاك كنند و همان گونه كه «تفث» و چرك و كثافات ظاهرى را از تن مى شويند ، پليدى هاى درون را نيز بزدايند. متن روايت را به جهت اشتمال بر نكات ديگر اخلاقى در پى مى آوريم.