شناخت آخرت و آگاهى از سختى و دقت محاسبه نيز ، زمينه عجب انسان به اعمال و نيكى هاى خود را مى زدايد. امام خمينى در لابه لاى سخنان خود ، به اين شناخت ره نموده و از آن ، براى بيدار كردن شخص خودپسند استفاده كرده و به برخى روايت ها نيز استناد جسته است. ۱
روايت صريح ديگرى نيز در اين باب موجود است كه امام صادق عليه السلام در بخشى از پاسخ به درخواست موعظه فردى ، به او مى فرمايد :
إن كان الممرّ على الصراط حقّاً، فالعُجب لماذا؛۲اگر عبور از صراط حقيقت دارد ، پس چرا عجب؟!
عالمان پيشين اخلاق نيز از شيوه هاى برشمرده شده سود جسته اند ، اما هيچ يك از اين شيوه ها بدون توفيق الهى كارگر نيست و توفيق الهى ، نيازمند درخواست و تضرع ماست كه چون خداى عز و جل خير بنده اى را بخواهد ، او را از ياد خوبى ها و زيبايى هايش مى برد و زشتى هايش را در پيش ديدش مى نهد. ۳
و اين نكته ، راز دعاهاى امام سجاد عليه السلام و استعاذه او را از عجب به درگاه الهى ، روشن مى سازد. آن امام همام چنين با خداى خويش مناجات مى كند:
اللّهمّ ! عبّدنى لك، و لا تفسد عبادتى بالعُجب؛۴خدايا! مرا به عبادت خود بگمار و عبادتم را با عجب تباه مكن .
و نيز:
اللّهمّ ! نعوذ بك أن ننطوى على غشّ أحد، و أن نعجب بأعمالنا؛۵خدايا! به تو پناه مى بريم از قصد فريب دادن كسى كردن و شيفته اعمال خود شدن .
اميد آن كه با كنار نهادن خوددوستى و خودپسندى ، نويد دهنده محبّت و برادرى ايمانى در سراسر جهان باشيم ، محبتى كه پيام اسلام و امام است و ارمغان ظهور مهدى(عج) ، ان شاء اللّه .
1.مانند حديث وحى خداوند به داوود ، چهل حديث ، ص ۱۸۱ .
2.الفقيه ، ج ۶ ، ص ۳۹۳ ، ح ۵۸۳۶ .
3.بحار الأنوار ، ج ۷۱ ، ص ۳۳۶ ، ح ۱۹ .
4.صحيفه سجاديّه ، دعاى ۲۰ .
5.همان ، دعاى ۸ . براى آگاهى از ديگر استعاذه هاى امام سجّاد عليه السلام و نيز امامان ديگر عليهم السلام ، ر. ك : بحار الأنوار ، ج ۹۴ ، ص ۱۲۵ ، و ج ۹۵ ، ص ۱۸۳ .