4 . هواپرستى

آن كه در گفتگو ، در پى كار خويش است و در بند هوا و هوس خود ، اهميتى به حقيقت نمى دهد و خود را براى رنج كشيدن در اين راه ، آماده نساخته است. عقربه انديشه او تحت تأثير شهوات و خواسته هاى نفس مى چرخد و جهت مسير را اشتباه تشخيص مى دهد و به حقيقت روى نمى آورد. انسان هواپرست ، از ميدان تفكر دور گشته و تنها نقطه مشترك بحث ، يعنى پيروى كامل از خرد و منطق را كنار نهاده است.
او با كف زدن و هياهو و غوغا به وجد مى آيد و نمى تواند به انديشه صحيح برسد و اگر هم برسد ، تنها در صورتى آن را ابراز مى دارد كه او را نزد تشويق كنندگانش عزيز نگاه

نسيم حديث

296

3 . تقليد

مناظره ، ميدان عرضه انديشه هاى نو است و ارائه حقيقت و انديشه درست ، دربند موافقت و مخالفت با گذشته و آينده و يا بزرگان نيست. تنها معيار درستى انديشه ، تطابق آن با واقعيت هاى هستى است ، خواه پيشينيان هرچند بزرگ بوده اند ، آن را گفته باشند و يا نگفته و يا حتى خلاف آن را گفته باشند. زدودن علاقه به سخن بزرگان ، شرط درست انديشى است و چسبيدن به ادعاى آنان ، آفت بزرگ انديشه است. قرآن اين علاقه افراطى را نكوهيده و آن را مانع رشد و پيشرفت انديشه و آفت هم انديشى و گفتگو خوانده است:
«وَإِذَا قِيلَ لَهُمْ تَعَالَوْا إِلَى مَآ أَنزَلَ اللَّهُ وَإِلَى الرَّسُولِ قَالُوا حَسْبُنَا مَاوَجَدْنَا عَلَيْهِ ءَابَآءَنَآ أَوَ لَوْ كَانَ ءَابَآؤُهُمْ لَا يَعْلَمُونَ شَيْئا وَلَا يَهْتَدُونَ» ؛ ^۱
و چون به آنان گفته مى شود: «به سوى آنچه خدا نازل كرده و به سوى پيامبر بياييد»، مى گويند: «آنچه پدران خود را بر آن يافتيم، ما را بس است». آيا هر چند پدرانشان چيزى ندانسته و هدايت نيافته بودند؟
در راستاى همين انديشه روشن ، امام على عليه السلام گفته بزرگان را تكيه گاه هميشگى نمى داند و تقليد و پيروى از پيشينيان و بزرگان را در ميدان انديشه و گفتگو ، اصل نمى بيند. در نظرگاه امام على عليه السلام حق و باطل را نمى توان با مردم شناخت ، بلكه مردمان را بايد با حق شناخت. ^۲
گفتن سخنى از سوى دانشمندى بزرگ و پذيرش نسلهاى پس از او ، تا زمانى كه حق بودنش براى ما روشن نشود ، لزوم پيروى ندارد.
گفتنى است در گفتگوهاى درون دينى ، استناد به سخن پيشوايان دين ، حجّتى تمام است؛ زيرا در مناظرات دينى ، بحث از انتساب يك نظر به دين است و پيشوايان دينى ، سخنگويان دين خدايند. از اين رو به اصطلاح ، معيار درستى انتساب رأى و نظر به دين و محك صحّت و بطلان آن ، صدور آن از سوى پيشوايان دينى است.

1.سوره مائده ، آيه ۱۰۴.

2.انّ الحق والباطل لا يعرفان بالناس (تاريخ يعقوبى ، ج ۲ ، ص ۲۱۰).

نام منبع :

نسيم حديث

نتیجه جستجو برای « »