آن كه بدان عمل كند، گوى سبقت را بربايد. ¹
چنان كه هويدا است ، گفتار و كردار قرآنى ، شفاى نفاق است ، نه ادّعا و قرائتِ زبانى. ترديدى نيست كه بايد قرآن بر قلب و زبان حاكم باشد كه معناى حقيقى تلاوت و تدبّر همين است ، ² و قرائت بى اثر و بى خاصيّت ، قرائت نيست. ³

ب : دعا

بى گمان ، دعا و درخواست از خداوند ، در همه امور كارساز و راه گشا است. از جمله در درمان دردهاى روحى و روانى و پيش گيرى از ابتلا به آنها . امام على در همين زمينه و براى پيش گيرى از رخنه نفاق و منزّه ماندن روح از اين صفت زشت ، در تعقيب نماز عشا چنين دعا مى كند:
اللّهمّ طهّر لسانى من الكذب، و قلبى من النفاق، و عملى من الرياء، و بصرى من الخيانة؛^۴خدايا! زبانم را از دروغ و دلم را از نفاق و عملم را از ريا و ديده ام را از خيانت، پاك و منزّه بدار.

برخورد با منافقان

امام على عليه السلام از دوران جوانى خود ، با مسئله نفاق و منافقان درگير بوده است و براى حمايت از پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ، همواره دشمنان و منافقان را زير نظر داشت. در جنگ احد ، بار سنگين خيانت و عقب نشينى منافقان را با بدنى مجروح و خسته تحمّل كرد و در جنگ تبوك ، در چهره يك جانشينِ با صلابت براى رسول اكرم صلى الله عليه و آله ، منافقان مدينه و پيرامون آن را نااميد و نقشه هاى آنان را خنثى كرد. امام كه خطاب قرآنى واغلظ عليهم ^۵ را بارها به گوش شنيده و در عمل پيامبر مشاهده كرده بود ، در دوران خلافت خود

را به روى آوردن به قرآن سفارش مى كند و به شفاخواستن از آن در بيمارى ها و يارى خواهى در گرفتارى ها فرمان مى دهد و سپس مى فرمايد:
فإنّ فيه شفاءٌ من أكبر الداء، و هو الكفر و النفاق و الغيّ و الضلال، فاسألوا اللّه به؛ ¹ بى گمان درمان بزرگ ترين دردها، يعنى كفر و نفاق و گمراهى و سرگشتگى، در قرآن است.
اين راه درمان كه خود برگرفته از قرآن است ، ² در ديگر تعاليم حضرت تأكيد شده است. ³ افزون بر اين ، امام خبر از تعليم نبوى مى دهد و آيه هايى را ارائه مى كند كه در سوره بقره تا مزمّل پراكنده اند ، اما همگى مشتمل بر «تهليل»اند. امام على عليه السلام قرائت اين آيه ها را در صبح هر روز ، مايه ايمنى قلب از شقاق و نفاق مى داند. ⁴
گفتنى است اين راه درمان نيز همچون ديگر شيوه هاى درمانى ، شرط ها و زمينه هايى دارد. چه ، به عيان مى بينيم كه بسيارى از منافقان ، قاريان قرآنند ، اما تلاوتشان جز بر خسارت و نجاست روحى آنان نمى افزايد. ⁵
حضرت على عليه السلام در خطبه اى ديگر ، برخى از اين شرط ها را بيان كرده است و بقيه را در تعاليم ديگر امامان مى توان يافت. ⁶ امام على عليه السلام مى فرمايد:
بر شما باد كه ملازم كتاب خدا باشيد؛ زيرا كه ريسمان محكم، نور آشكار، درمانى سودبخش و [ شربتى ] براى فرو نشاندن عطش است. نگاهدارنده كسى است كه بدان چنگ مى زند و رهايى بخش آن كه بدان بياويزد... كسى كه آن را گويد، راست گويد و