4 . انديشيدن

فكر آدمى ، جوهره جان اوست و آدمى است و انديشه اش. هر گام انسان به پيش يا پس ، بايد از انديشه او پيروى كند و هر تصميم او بايد بر اساس سنجش و خردورزى و تأمّل و تفكر باشد. انديشه ، راهنماى جان و چراغ راه است و از اين رو ، جزو هميشگى ساختار سعادت و نور راه هدايت و ركن منزل خوشبختى است. به همين دليل ، امام صادق عليه السلام كسى را خوشبخت مى داند كه لحظه هايى را براى خلوت گزيدن و انديشيدن تدارك بيند ^۱ و گوشه هايى از دل و دماغ خود را بدان اختصاص دهد ، و آن چنان در دنيا و كارهاى مربوط به آن فرو نرود كه غرق گردد و در گرداب افتد و از مسير بيرون رود. در كنار كارهاى روزمره و شلوغى هاى زندگى ، گاه به گاه نيز با خود خلوت كنيم و راهِ آمده را بنگريم و مسيرِ پيش رو را ترسيم كنيم. لختى از مركب پايين آييد و بياساييد!

5 . دانش

دانش ، چراغ انديشه است و نور دل . ره سپردن بدون نور ، گام زدن در كوير گمراهى است و از اين رو ، نمى توان كسى را كه بدون نور علم حركت مى كند ، راهىِ منزل سعادت دانست. پيشواى ششم ما در همين باره مى فرمايد:
سزاوار نيست كسى را كه دانشمند نيست، خوشبخت بشماريم. ^۲
و البته شرط سودمندى اين علم ، عمل است. صِرف داشتن دانش ، مؤثر و كارگشا نيست ، بهره بردارى از آن و عمل كردن به مقتضاى آن ، كارايى دارد. پا براى دويدن است و چشم براى ديدن. اگر ندويم و چشم را فرو بنديم ، با انسان ناتوان و نابينا ، چه تفاوتى داريم ؛ كفران نعمت نيز كرده ايم. اين نكته نيز از سخنان پيشوايان ماست ، امام على عليه السلام مى فرمايد:
به دانش عمل كنيد تا خوشبخت شويد. ^۳

ماندن است. هر گاه اين دو در كنار هم گرد آيند ، سيماى خوشبختى به روشنى پديدار مى شود و خورشيد سعادت در افق زندگى مى تابد. ^۱

2 . ايمان و اميد

عزم راسخ براى پيمودن راه خوشبختى و كنار زدن يك يك موانع ، در زمينه اى مى رويد كه به درستى راه ، ايمان داشته باشيم و رسيدن به مقصود سعادت را باور. يقين به درستى راه و اميد به رسيدن ، پاى طلب مى دهد و دست تلاش و عزم وصول. شوق به بهشت سعادت ، ما را مى كشد و حتى آنجا كه به زمين بيفتيم ، دست ما را مى گيرد و با خود مى برد. ^۲
لبخندهاى طلايى خورشيد در هر صبح دلپذير ، خبرى از آن سوى شب مى آورد و هزاران پرتوِ به زمين رسيده ، راه را به ما نشان مى دهند. به سوى كرانه ها ، آن دورها ، با باور تمام ، پاداشت در انتظار توست و آرامش جاودانى به اميد ديدار تو. خود را برسان. شك مكن و از يقين ، بهره بجوى! ^۳

3 . دست توفيق خدا

برخى بر اين باورند كه خوشبختى با بخت و اتفاق ارتباط دارد و به آنچه در پيشانى فرد نوشته ، وابسته است. پيشوايان طريق سعادت ، اين ارتباط را نپذيرفته ، خوشبختى را نتيجه جدّيت و تلاش انسان و زمينه سازى الهى مى دانند. يعنى يك سوى ريسمان خوشبختى ، در دستان خود ماست ، اگرچه سوى ديگرش در دست توفيق خداوند ، امّا دست توفيق خداوند و دست رحمت گسترده او ، يكى است و اگر عزم و جزم ما را ديد ، دست توفيق را پيش و زمينه عمل نيك ما را فراهم مى آورد. پس از آن ، اختيار با ماست ، اگر انجام دهيم و پيش رويم ، دست توفيق خدا را فشرده ايم و واى بر ما اگر حتى اين قابليت را در خود نبينيم كه خدا دست ما را بگيرد و واى بر ما كه به گونه اى باشيم كه خدا ما را به حال خود واگذارد. ^۴