7 / 35

سَجدَةُ الشُّكرِ

۵۲۸.الإمام الصادق عليه السلام :سَجدَةُ الشُّكرِ واجِبَةٌ عَلى كُلِّ مُسلِمٍ، تُتِمُّ بِها صَلاتَكَ وتُرضي بِها رَبَّكَ وتُعجِبُ المَلائِكَةَ مِنكَ ، وإنَّ العَبدَ إذا صَلّى ثُمَّ سَجَدَ سَجدَةَ الشُّكرِ فَتَحَ الرَّبُّ تَعالَى الحِجابَ بَينَ العَبدِ وبَينَ المَلائِكَةِ فَيَقولُ : يا مَلائِكَتِي انظُروا إلى عَبدي أدّى قُربَتي وأتَمَّ عَهدي ثُمَّ سَجَدَ لي شُكرًا عَلى ما أنعَمتُ بِهِ عَلَيهِ ، مَلائِكَتي ماذا لَهُ ؟ فَتَقولُ المَلائِكَةُ : يا رَبَّنا ، رَحمَتُكَ ، ثُمَّ يَقولُ الرَّبُّ تَعالى : ثُمَّ ماذا لَهُ ؟ فَتَقولُ المَلائِكَةُ : يا رَبَّنا ، جَنَّتُكَ ، فَيَقولُ الرَّبُّ تَعالى : ثُمَّ ماذا ؟ فَتَقولُ المَلائِكَةُ : يا ربَّنا ، كِفايَةُ مُهِمِّهِ ، فَيَقولُ الرَّبُّ : ثُمَّ ماذا ؟ فَلا يَبقى شيءٌ مِنَ الخَيرِ إلاّ قالَتهُ المَلائِكَةُ ، فَيَقولُ اللّهُ تَعالى : يا ملائِكَتي ، ثُمَّ ماذا ؟ فَتَقولُ المَلائِكَةُ : يا رَبَّنا ، لا عِلمَ لَنا ، فَيَقولُ اللّهُ تَعالى : لأََشكُرَنَّهُ كَما شَكَرَني ، واُقبِلُ إلَيهِ بِفَضلي ، واُريهِ رَحمتي ^۱ .

۵۲۹.عَليُّ بنُ الحَسَنِ بنِ عَليِّ بنِ فَضّال عَنِ الإمامِ الرِّضا عليه السلام :السَّجدَةُ بَعدَ الفَريضَةِ شُكرًا للّهِِ ـ تَعالى ذِكرُهُ ـ عَلى ما وَفَّقَ العَبدَ مِن أداءِ فَرضِهِ ، وأدنى ما يُجزي فيها مِنَ القَولِ أن يُقالَ : شُكرًا للّهِِ شُكرًا للّهِِ ثَلاثَ مَرّاتٍ .
قُلتُ : فَما مَعنى قَولِهِ : شُكرًا للّهِِ ؟ قالَ : يَقولُ : هذِهِ السَّجدَةُ مِنّي شُكرًا للّهِِ عَلى ما وَفَّقَني لَهُ مِن خِدمَتِهِ وأداءِ فَرضِهِ ، والشُّكرُ موجِبٌ لِلزّيادَةِ ، فَإِن كانَ فِي الصَّلاة تَقصيرٌ تَمَّ بِهذِهِ السَّجدَةِ ^۲ .

7 / 35

سجده شكر گذاردن

۵۲۸.امام صادق عليه السلام :سجده شكر بر هر مسلمان واجب است، با آن نمازت را كامل مى كنى، پروردگارت را خشنود مى سازى و فرشتگان را به شگفتى مى آورى. همانا آنگاه كه بنده نماز خواند و سپس سجده شكر گزارد، پروردگار متعال پرده از ميان او و فرشتگان بر مى گيرد و مى گويد: اى فرشتگان من به بنده ام بنگريد كه با عبادتش به من تقرّب جست و پيمانم را به پايان برد . سپس براى من به خاطر شكر نعمتهايى كه به او بخشيده ام، سجده كرد . فرشتگانم ، چه چيزى براى اوست؟ پس فرشتگان مى گويند: اى پروردگار ما، رحمت تو. سپس پروردگار مى گويد: ديگر چه؟ و فرشتگان مى گويند: اى پروردگار ما، بهشت تو. پس پروردگار متعال مى گويد: ديگر چه؟ و فرشتگان مى گويند: اى پروردگار ما، حل مشكلاتش . پس پروردگار مى گويد: ديگر چه؟ و هيچ چيز از نيكيها نمى ماند ، جز اينكه فرشتگان مى گويند. سپس خداوند تعالى مى گويد: اى فرشتگان من ديگر چه؟ و فرشتگان مى گويند: اى پروردگار ما، هيچ نمى دانيم. پس خداوند متعال مى گويد: از او قدردانى مى كنم همانگونه كه او مرا سپاس گزارد و با فضل و بخششم به او روى مى كنم و رحمتم را بدو نشان مى دهم.

۵۲۹.على بن حسن بن على بن فضال از امام رضا عليه السلام :سجده شكر گزاردن پس از نماز واجب در برابر توفيقى است كه خداوند ـ يادش بلند باد ـ به بنده داده تا واجبش را انجام دهد. و كمترين چيزى كه از گفتار در آن كفايت مى كند اين است كه سه مرتبه «شكرا للّه » گفته شود.
گفتم: معناى اين گفته: «شكرا للّه » چيست؟ فرمود: مى گويد: اين سجده از من است براى سپاسگزارى از خداوند كه مرا توفيق خدمت و انجام واجبش داد و شكر سبب افزونى است . پس اگر در نماز كوتاهى كرده با اين سجده، آن را كامل مى كند.

5 / 35

تَسبيحُ فاطِمَةَ عليهاالسلام

۵۲۳.الإمام الصادق عليه السلام :مَن سَبَّحَ تَسبيحَ فاطِمَةَ الزَّهراءِ عليهاالسلام قَبلَ أن يَثنِيَ رِجلَيهِ مِن صَلاةِ الفَريضَةِ غَفَرَ اللّهُ لَهُ و [ل] يَبدَأ بِالتَّكبيرِ ^۱ .

۵۲۴.عنه عليه السلام :تَسبيحُ فاطِمَةَ عليهاالسلام في كُلِّ يَومٍ في دُبُرِ كُلِّ صَلاةٍ أحَبُّ إلَيَّ مِن صَلاةِ ألفِ رَكعَةٍ في كُلِّ يَو ^۲ .

۵۲۵.أبو الدَّرداء :أتَيتُ رَسولَ اللّهِ صلى الله عليه و آله فَقُلتُ : يا رَسولَ اللّهِ ، ذَهَبَ الأَغنياءُ بِالدُّنيا والآخِرَةِ ، نُصَلّي ويُصَلّونَ ، ونَصومُ وَيصومونَ ، ويَتَصَدَّقونَ ولا نَتَصَدَّقُ ، قالَ : ألا أدُلُّكَ عَلى شَيءٍ إن أنتَ فَعَلتَهُ لَم يَسبِقكَ أحَدٌ كانَ قَبلَكَ ولَم يُدرِككَ أحَدٌ بَعدَكَ إلاّ مَن فَعَلَ الَّذي تَفعَلُ دُبُرَ كُلِّ صَلاةٍ : ثَلاثًا وثَلاثينَ تَسبيحَةً ، وثَلاثًا وثَلاثينَ تَحميدَةً ، وأربَعًا وثَلاثينَ تَكبيرَةً ^۳ .

6 / 35

الاِستِغفـار

۵۲۶.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :مَنِ استَغفَرَ اللّهَ دُبُرَ كُلِّ صَلاةٍ ثَلاثَ مَرّاتٍ فَقالَ : «أستَغفِرُ اللّهَ الَّذي لا إلهَ إلاّ هُوَ الحَيُّ القَيُّومُ وأتوبُ إلَيهِ» غُفِرَت ذُنوبُهُ ^۴ .

۵۲۷.ثَوبان :كانَ رَسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله إذَا انصَرَفَ مِن صَلاتِهِ استَغفَرَ ثَلاثًا وقالَ : اللّهُمَّ أنتَ السَّلامُ ومِنكَ السَّلامُ تَبارَكتَ ذَا الجَلالِ والإِكرا ^۵ .

5 / 35

تسبيحات حضرت زهرا عليهاالسلام

۵۲۳.امام صادق عليه السلام :كسى كه پس از نماز واجب در پى كار ديگر نارفته، تسبيحات حضرت فاطمه زهرا عليهاالسلام را بگويد، خداوند او را مى آمرزد و بايد (تسبيحات را) با اللّه اكبر آغاز كند .

۵۲۴.تسبيحات فاطمه در هر روز و در پى هر نماز، نزد من محبوب تر از هزار ركعت نماز در هر روز است.

۵۲۵.ابودرداء:نزد پيامبر خدا صلى الله عليه و آله آمدم و گفتم: اى پيامبر خدا، ثروتمندان، دنيا و آخرت را بردند، نماز مى خوانيم و مى خوانند، روزه مى گيريم و مى گيرند، صدقه مى دهند و ما نمى دهيم. فرمود: آيا تو را به چيزى راهنمايى نكنم كه اگرانجام دهى هيچكس پيش از تو به آن پيشى نگرفته و هيچكس هم از اين پس، به تو نمى رسد جز كسى كه همچون تو كند؟ در پى هر نماز، سى و سه بار سبحان اللّه ، سى و سه بار الحمد للّه و سى و چهار بار اللّه اكبر مى گويى.

6 / 35

استغفار كردن

۵۲۶.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :گناهان كسى كه در پى هر نماز سه بار استغفار كند و بگويد: «از خدايى كه جز او خدايى نيست و زنده و پاينده است ، آمرزش مى طلبم و به سويش باز مى گردم» آمرزيده مى شود.

۵۲۷.ثوبان :پيامبر خدا صلى الله عليه و آله هر گاه نمازش را به پايان مى برد، سه بار استغفار مى كرد و مى گفت: «خدايا تو سلام هستى و سلام از توست، مباركى اى شكوهمند گرامى ».