۵۶۰.أبو [مُحَمَّدٍ] عَبدُاللّهِ بنُ حامِدٍ رَفَعَهُ إلى بَعضِ الصّالِحينَ عليهم السلام :إنَّ النَّبيَّ صلى الله عليه و آلهكانَ إذا صَلّى سُمِعَ لِصَدرِهِ أزيز كَأزيزِ المِرجَلِ ^۱ مِنَ الهَيبَةِ ^۲ .

۵۶۱.جَعفَرُ بنُ عَلِيٍّ القُمِّيُ :كانَ النَّبِيُّ صلى الله عليه و آله إذا قامَ إلَى الصَّلاةِ تَرَبَّدَ وجهُهُ خَوفا مِنَ اللّهِ تَعالى ، وكانِ لصَدرِهِ أزيزٌ كَأَزيزِ المِرجَل ^۳ .

۵۶۲.الإمام زين العابدين عليه السلام :كانَ رَسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله يَقِفُ فِي الصَّلاةِ حَتّى يَرِمَ قَدَماهُ ^۴ .

۵۶۳.الإمام الباقر عليه السلام :كانَ رَسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله عِندَ عائِشَةَ لَيلَتَها ، فَقالَت : يا رَسولَ اللّهِ ، لِمَ تُتعِبُ نَفسَكَ وَقَد غَفَرَ اللّهُ لَكَ ما تَقَدَّمَ مِن ذَنبِكَ وَما تَأَخَّرَ ؟ فَقالَ : يا عائِشَةُ ، ألا أكونُ عَبدا شَكورا ؟
وكانَ رَسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله يَقومُ عَلى أطرافِ أصابِعِ رِجلَيهِ فَأَنزَلَ اللّهُ سُبحانَهُ وتَعالى : «طه * ما أنزَلنا عَلَيكَ القُرآنَ لِتَشقى»^۵۶ .

۵۶۴.الإمام الصادق عليه السلام :كانَ رَسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله يُصَلّي مِنَ التَّطَوُّعِ مِثلَيِ الفَريضَةِ ^۷ .

۵۶۵.الإمام الباقر عليه السلام :كانَ رَسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله لا يُصَلّي مِنَ النَّهارِ شَيئًا حَتّى تَزولَ الشَّمسُ ، فَإِذا زالَت صلّى ثَمانيَ رَكَعاتٍ ، وهيَ صَلاةُ الأَوّابِينَ ، تُفتَحُ في تِلكَ السَّاعَةِ أبوابُ السَّماءِ ويُستَجابُ الدُّعاءُ وتَهُبُّ الرِّياحُ ويَنظُرُ اللّهُ إلى خَلقِهِ ، فَإِذا فاءَ الفَيءُ ذِراعا صَلَّى الظُّهرَ أربَعا ، وصَلّى بَعدَ الظُّهرِ رَكعَتَينِ ، ثُمَّ صَلّى رَكعَتَينِ اُخراوَينِ ، ثُمَّ صَلّى العَصرَ أربَعا إِذا فاءَ الفَيءُ ذِراعًا ، ثُمَّ لا يُصَلّي بَعدَ العَصرِ شَيئًا حَتّى تَؤوبَ الشَّمسُ ، فَإِذا آبَت ـ وهُو أن تغَيبَ ـ صَلَّى المَغرِبَ ثلاثًا ، وبَعدَ المَغرِبِ أربَعا ، ثُمَّ لا يُصَلّي شَيئًا حَتّى يَسقُطَ
الشَّفَقُ ، فَإذا سَقَطَ الشَّفَقُ صَلّى العِشاءَ ، ثُمَّ أوى رَسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله إلى فِراشِهِ ولَم يُصَلِّ شَيئًا حَتّى يَزولَ نِصفُ اللَّيلِ ، فَإِذا زالَ نِصفُ اللَّيلِ صَلّى ثَمانيَ رَكَعاتٍ ، وأوَتَرَ فِي الرُّبعِ الأَخيرِ مِنَ اللَّيلِ بِثَلاثِ رَكَعاتٍ ، فَقَرَأَ فيهِنَّ فاتِحَةَ الكِتابِ وقُل هُوَ اللّهُ أحَدٌ ويَفصِلُ بَينَ الثَّلاثِ بِتَسليمَةٍ ، ويَتَكَلَّمُ ويأمُرُ بِالحاجَةِ ، ولا يَخرُجُ مِن مُصَلاّهُ حَتّى يُصَلّيَ الثَّالِثَةَ الَّتي يوتِرُ فيها ، ويَقنُتُ فيها قَبلَ الرُّكوعِ ، ثُمَّ يُسَلِّمُ ، ويُصَلّي رَكعَتَيِ الفَجرِ قُبَيلَ الفَجرِ وعِندَهُ وبُعَيدَهُ ، ثُمَّ يُصَلّي رَكعَتَيِ الصُّبحِ ـ وهُوَ الفَجرُ ـ إذَا اعتَرَضَ الفَجرُ وأضاءَ حَسَنًا ، فَهذِهِ صَلاةُ رَسولِ اللّهِ صلى الله عليه و آلهالَّتي قَبَضَهُ اللّهُ عز و جل عَلَيها ^۸ .

۵۶۰.ابو محمد عبداللّه بن حامد در حالى كه حديث را به برخى از نيكان مى رساند: پيامبر صلى الله عليه و آله هرگاه نماز مى خواند، از سينه اش آوايى از خوف ، چون آواز جوشش ديگ شنيده مى شد ^۹ .

۵۶۱.جعفر بن على قمى:پيامبر هرگاه به نماز مى ايستاد، از ترس خداى تعالى، رنگ چهره اش تغيير مى كرد و سينه اش آوايى چون آواز جوشش ديگ داشت.

۵۶۲.امام سجاد عليه السلام :پيامبر آنقدر در نماز مى ايستاد ، تا پاهايش ورم مى كرد.

۵۶۳.امام باقر عليه السلام :عايشه در شبى كه نوبت ماندن پيامبر خدا صلى الله عليه و آله نزدش بود ، به ايشان عرض كرد: اى پيامبر خدا ، چرا خود را به زحمت مى اندازى با آنكه خداوند گناه گذشته و آينده تو را آمرزيده است. فرمود: اى عايشه، آيا بنده اى سپاسگزار نباشم؟ و پيامبر خدا صلى الله عليه و آلهبر سر انگشتان پايش مى ايستاد تا اينكه خداوند سبحان و تعالى فرو فرستاد: «طه، ما قرآن را بر تو فرو نفرستاديم تا بر خود سخت گيرى» .

۵۶۴.امام صادق عليه السلام:پيامبر خدا صلى الله عليه و آله دو برابرِ نماز واجب، نماز مستحب مى خواند.

۵۶۵.امام باقر عليه السلام :پيامبر خدا صلى الله عليه و آله از آغاز روز تا زوال خورشيد ، هيچ نماز نمى خواند و هنگام زوال، هشت ركعت نماز مى خواند كه همان نماز «توبه كنندگان» است . در اين ساعت، درهاى آسمان گشوده مى شود و دعا پذيرفته مى شود، بادها(ى رحمت) مى وزد و خداوند به آفريده هايش مى نگرد . پس هنگامى كه سايه به اندازه يك ذراع باز مىگشت، چهار ركعت نماز ظهر مى گزارد و پس از ظهر دو ركعت و سپس دو ركعت ديگر مى خواند و هنگامى كه سايه به اندازه يك ^۱۰
ذراع باز مىگشت، چهار ركعت نماز عصر مى گزارد و پس از مغرب، چهار ركعت مى خواند و سپس نمازى نمى خواند تا شفق فرو رود و هنگامى كه فرو مى رفت، نماز عشاء را مى گزارد. سپس پيامبر به بسترش مى رفت و نماز نمى خواند تا نيمى از شب سپرى شود. هنگامى كه شب از نيمه مى گذشت، هشت ركعت نماز مى گزارد و در پاره چهارم شب، سه ركعت نماز وتر مىگزارد و در آن ها «فاتحة الكتاب» و «قل هو اللّه احد» مى خواند و سه ركعت را با يك سلام دادن از هم جدا مى كرد و سخن مى گفت و نيازهايش را مى طلبيد و از نمازگاهش بيرون نمى آمد ، تا اينكه ركعت سوّم نماز وتر را بخواند و در آن پيش از ركوع، قنوت مى خواند . سپس سلام مى داد و دو ركعت نماز (نافله) فجر را هنگام دميدن سپيده يا اندكى پس و پيش، مى گزارد. سپس دو ركعت نماز صبح ـ يعنى سپيده دمان ـ را هنگامى مى خواند كه سپيده گسترش مى يافت و به خوبى روشن مى شد. پس اين نماز پيامبر خدا صلى الله عليه و آلهتا هنگام قبض روحش بود.

الفصل الثامن والثلاثون: سيرَةُ أهلِ البَيتِ عليهم السلام فِي الصَّلاةِ

1 / 38

صَلاةُ النَّبيِّ صلى الله عليه و آله

۵۵۶.جابِرُ بنُ عَبدِاللّه :كانَ رَسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله لا يُؤَخِّرُ الصَّلاةَ لِطَعامٍ و لا لِغَيرِهِ ^۱ .

۵۵۷.الإمام عليّ عليه السلام :كانَ رَسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله لا يُؤثِرُ عَلَى الصَّلاةِ عَشاءً ولا غَيرَهُ ، وكانَ إذا دَخَلَ وقتُها كَأَنَّهُ لا يَعرِفُ أهلاً ولا حَميًما ^۲ .

۵۵۸.عائِشَة :كانَ رَسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله يُحَدِّثُنا ونُحَدِّثُهُ ، فَإذا حَضَرَتِ الصَّلاةُ فَكَأَنَّهُ لَم يَعرِفنا ولَم نَعرِفهُ ^۳ .

۵۵۹.ابنُ طاووس :رُويَ : أنَّ النَّبيَّ صلى الله عليه و آله كانَ إذا قامَ إلَى الصَّلاةِ كَأَنَّهُ ثَوبٌ مُلقىً ^۴ .

فصل سى و هشتم: روش اهل بيت عليهم السلام در نماز

1 / 38

نماز پيامبر صلى الله عليه و آله

۵۵۶.جابر بن عبداللّه :پيامبر خدا صلى الله عليه و آله براى خوراك و يا چيز ديگرى ، نماز را به تأخير نمى انداخت.

۵۵۷.امام على عليه السلام :پيامبر خدا صلى الله عليه و آله شام و يا چيز ديگرى را بر نماز مقدم نمى داشت و هنگامى كه وقت نماز در مى رسيد ، گويا خانواده و دوست را نمى شناسد ^۵ .

۵۵۸.عائشه:پيامبر خدا صلى الله عليه و آله با ما و ما با او گفتگو مى كرديم . هنگام نماز كه مى شد گويا نه او ما را مى شناخته و نه ما او را مى شناختيم.

۵۵۹.ابن طاووس:نقل شده: هنگامى كه پيامبر صلى الله عليه و آله به نماز مى ايستاد ، گويا ايشان جامه اى به كنار افكنده بود.