۲۳۳.عنه عليه السلامـ لِمَن سَأَلَهُ عَنِ البُكاءِ فِي الصَّلاةِ أيَقطَعُ الصَّلاةَ ؟ ـ: إن بَكى لِذِكرِ جَنَّةٍ أو نارٍ فَذلِكَ هُوَ أفضَلُ الأَعمالِ فِيالصَّلاةِ، وإن كانَ ذَكَرَ مَيِّتًا لَهُ، فَصَلاتُهُ فاسِدَةٌ ^۱ .

۲۳۴.عنه عليه السلامـ لِمَن سَأَلَهُ عَنِ الرَّجُلِ يَتَباكى فِي الصَّلاةِ المَفروضَةِ حَتّى يَبكِيَ ؟ ـ: قُرَّةُ عَينٍ وَاللّهِ . وقالَ عليه السلام : إذا كانَ ذلِكَ فَاذكُرني عِندَهُ ^۲ .

16 / 13

أداءُ الصَّلاةِ كَصَلاةِ مُوَدِّعٍ

۲۳۵.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :صَلِّ صَلاةَ مُوَدِّعٍ كَأَنَّكَ تَراهُ ، فَإِن كُنتَ لا تَراهُ فَإِنَّهُ يَراكَ ^۳ .

۲۳۶.أبو أيّوبَ :جاءَ رَجُلٌ إلَى النَّبيِّ صلى الله عليه و آله فَقالَ : يا رَسولَ اللّهِ ، عَلِّمني وأوجِز ، قالَ : إذا قُمتَ في صَلاتِكَ فَصَلِّ صَلاةَ مُوَدِّعٍ ^۴ .

۲۳۷.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :اُذكُرِ المَوتَ في صَلاتِكَ ، فَإِنَّ الرَّجُلَ إذا ذَكَرَ المَوتَ في صَلاتِهِ لَحَريٌّ أن يُحسِنَ صَلاتَهُ ، وصَلِّ صَلاةَ رَجُلٍ لا يَظُنُّ أن يُصَلّيَ صَلاةً غَيرَها ^۵ .

۲۳۸.الإمام الصادق عليه السلام :إذا صَلَّيتَ صَلاةَ فَريضَةٍ فَصَلِّها لِوَقتِها صَلاةَ مُوَدِّعٍ يَخافُ أن لا يَعودَ إلَيها أبدًا ، ثُمَّ اصرِف بِبَصَرِكَ إلى مَوضِعِ سُجودِكَ ، فَلَو تَعلَمُ مَن عَن يَمينِكَ وشِمالِكَ لَأَحسَنتَ صَلاتَكَ ، واعلَم أنَّكَ قُدّامَ مَن يَراكَ ولا تَراهُ ^۶ .

۲۳۳.به كسى كه پرسيده بود: آيا گريستن در نماز، آن را باطل مى سازد؟ ـ : اگر به سبب ياد بهشت و دوزخ بگريد ، كه برترين كار در نماز است واگر به سبب ياد كسى از مردگانش باشد ، نمازش باطل است.

۲۳۴.به كسى كه پرسيده بود مردى خودش را در نماز واجب گريان نشان مى دهد تا اينكه واقعا مى گريد ـ : به خدا سوگند روشنى چشم است. و فرمود: هنگامى كه چنين شد ، مرا نزد او ياد كن .

16/13

نماز خواندن مانند نماز خداحافظى كننده

۲۳۵.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :مانند كسى كه آخرين نمازش را مى خواند ، نماز بگزار ؛ گويى او (خدا) را مى بينى . پس اگر تو او را نمى بينى او تو را مى بيند .

۲۳۶.ابو ايوب:مردى نزد پيامبر صلى الله عليه و آله آمد و گفت: اى پيامبر خدا، به من بياموز و مختصر كن . حضرت فرمود: هنگامى كه به نماز ايستادى، همچون نماز كسى كه خداحافطى مى كند، نماز بگزار.

۲۳۷.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :در نماز، مرگ را به ياد آر كه هر گاه انسان مرگ را در نماز به ياد آورد ، سزامند است كه نمازش را نيكو بگزارد و مانند كسى نماز بخوان كه گمان نمى برد جز آن، نماز ديگرى بخواند.

۲۳۸.امام صادق عليه السلام :هنگامى كه نماز واجب مى خوانى در وقتش بخوان ؛ همچون نماز كسى كه خداحافطى مى كند و مى ترسد هيچگاه بازنگردد. سپس نگاهت را به سجده گاهت بدوز، پس اگر مى دانستى در راست و چپت چه كسانيند نمازت را نيكو مى گزاردى و بدان كه در پيشگاه كسى هستى كه تو را مى بيند و تو او را نمى بينى .

۲۲۴.عنه عليه السلامـ في قَولِهِ تَعالى :«الَّذينَ هُم في صَلاتِهِم خاشِعونَ»ـ: الخُشوعُ غَضُّ البَصَرِ فِي الصَّلاةِ ^۱ .

۲۲۵.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :لا صَلاةَ لِمَن لا يَتَخَشَّعُ في صَلاتِهِ ^۲ .

۲۲۶.الإمام عليّ عليه السلام :إنَّ رَسولَ اللّهِ صلى الله عليه و آله أبصَرَ رَجُلاً يَعبَثُ بِلِحيَتِهِ في صَلاتِهِ فَقالَ : إنَّهُ لَو خَشَعَ قَلبُهُ لَخَشَعَت جَوارِحُهُ ^۳ .

۲۲۷.عنه عليه السلام :لِيَخشَعِ الرَّجُلُ في صَلاتِهِ ، فَإِنَّهُ مَن خَشَعَ قَلبُهُ للّهِِ عز و جل خَشَعَت جَوارِحُهُ فَلا يَعبَثُ بِشَيءٍ ^۴ .

۲۲۸.عنه عليه السلام :لَيسَ الشَّأنُ أن تُصَلّيَ وتَصومَ وتَتَصَدَّقَ ، الشَّأنُ أن تَكونَ الصَّلاةُ بِقَلبٍ نَقيٍّ وعَمَلٍ عِندَ اللّهِ مَرضيٍّ وخُشوعٍ سَويٍّ ^۵ .

۲۲۹.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :ضَع بَصَرَكَ مَوضِعَ سُجودِكَ ^۶ .

۲۳۰.عنه صلى الله عليه و آله :الخُشوعُ الَّذي لا يَعرِف الَّذي عَن يَمينِهِ ولاَ الَّذي عَن يَسارِهِ ، إنَّما يَنظُرُ إلى مَوضِعِ سُجودِهِ ^۷ .

۲۳۱.الإمام الباقر عليه السلام :اخشَع بِبَصَرِكَ ولا تَرفَعهُ إلَى السَّماءِ ، وليَكُن حِذاءَ وَجهِكَ في مَوضِعِ سُجودِكَ ^۸ .

راجع : الفصل 5 / 23 و 38 ؛ والحديث 238 و 376 .

15 / 13

البُكـاء

۲۳۲.الإمام الصادق عليه السلامـ لِمَن سَأَلَهُ : أيَتَباكَى الرَّجُلُ فِي الصَّلاةِ ؟ ـ: بَخٍ بَخٍ ولَو مِثلُ رَأسِ الذُّبابِ ^۹ .

۲۲۴.درباره گفته خداوند تعالى: «آنان كه در نمازشان فروتنند» ـ : فروتنى، پايين انداختن نگاه در نماز است .

۲۲۵.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :كسى كه در نمازش فروتنى نكند، نمازى ندارد.

۲۲۶.امام على عليه السلام :پيامبر خدا صلى الله عليه و آله مردى را ديد كه در نماز با ريشش بازى مى كند. پس فرمود: اگر دلش فروتن مى بود، اندامش نيز فروتن مى شد.

۲۲۷.انسان بايد در نمازش فروتنى كند، كه اگر كسى دلش براى خداى عز و جلفروتن باشد، اندامش نيز فروتن مى شود و با چيزى بازى نمى كند ^۱۰ .

۲۲۸.اينگونه نيست كه فقط نماز بخوانى و روزه بگيرى و صدقه بدهى، بلكه چنين بايد كه نماز با دلى پاك و عملى مقبول خداوند و خشوعى استوار باشد .

۲۲۹.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :نگاهت را به سجده گاهت، بدوز .

۲۳۰. فروتن آن است كه به راست و چپش پى نمى برد، تنها به سجده گاهش مى نگرد .

۲۳۱.امام باقر عليه السلام :نگاهت را به پايين فرو انداز و به سوى آسمان بالا مبر . بايد سجده گاهت درست روبروى چهره ات باشد .

15/13

گريستن

۲۳۲.امام صادق عليه السلامـ به كسى كه پرسيده بود: آيا مرد در نماز مى گريد؟ ـ: بَه بَه
چه نيكوست، حتى اگر به اندازه سر مگس باشد .