الفصل الخامس عشر: آدابُ الرُّكوعِ

۲۵۳.الإمام عليّ عليه السلام :إنَّ النَّبيَّ صلى الله عليه و آله كانَ إذا رَكَعَ قالَ : اللّهُمَّ لَكَ رَكَعتُ وبِكَ آمَنتُ ولَكَ أسلَمتُ ، أنتَ رَبّي ، خَشَعَ سَمعي وبَصَري ومُخّي وعَظمي وعَصَبي ومَا استَقَلَّت بِهِ قَدَمي للّهِِ رَبِّ العالَمينَ ^۱ .

۲۵۴.ابنُ عَبّاسٍ :كانَ رَسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله إذا رَكَعَ استَوى ، فَلَو صُبَّ عَلى ظَهرِهِ الماءُ لاَستَقَرَّ ^۲ .

۲۵۵.الإمام الصادق عليه السلام :إنَّ عَليًّا عليه السلام كانَ يَعتَدِلُ فِي الرُّكوعِ مُستَويًا حَتّى يُقالَ : لَو صُبَّ الماءُ عَلى ظَهرِهِ لاَستَمسَكَ، وكان يَكرَهُ أن يَحدِرَ رَأسَهُ ومَنكِبَيهِ فِيالرُّكوعِ ^۳ .

۲۵۶.الإمام الباقر عليه السلام :مَن أتَمَّ رُكوعَهُ لَم تَدخُلهُ وَحشَةٌ فِي القَبرِ ^۴ .

۲۵۷.عنه عليه السلام :إذا أرَدتَ أن تَركَعَ فَقُل وأنتَ مُنتَصِبٌ : «اللّهُ أكبَرُ» ثُمَّ اركَع وقُل : «اللّهُمَّ لَكَ رَكَعتُ ولَكَ أسلَمتُ وبِكَ آمَنتُ وعَلَيكَ تَوَكَّلتُ وأنتَ رَبّي ، خَشَعَ لَكَ قَلبي وسَمعي وبَصَري وشَعري وبَشَري ولَحمي ودَمي ومُخّي
وعِظامي وعَصَبي وما أقَلَّتهُ قَدَمايَ غَيرَ مُستَنكِفٍ ولا مُستَكبِرٍ ولا مُستَحسِرٍ ، سُبحانَ رَبّيَ العَظيمِ وبِحَمدِهِ» ثَلاثَ مَرّاتٍ في تَرتيلٍ ، وتَصُفُّ في رُكوعِكَ بَينَ قَدَمَيكَ تَجعَلُ بَينَهُما قَدرَ شِبرٍ ، وتُمَكِّنُ راحَتَيكَ مِن رُكبَتَيكَ ، وتَضَعُ يَدَكَ اليُمنى عَلى رُكبَتِكَ اليُمنى قَبلَ اليُسرى ، وبَلِّع بأطرافِ أصابِعِكَ عَينَ الرُّكبَةِ ، وفَرِّج أصابِعَكَ إذا وَضَعتَها عَلى رُكبَتَيكَ ، وأقِم صُلبَكَ ، ومُدَّ عُنُقَكَ ، وليَكُن نَظَرُكَ بَينَ قَدَمَيكَ ، ثُمَّ قُل : «سَمِعَ اللّهُ لِمَن حَمِدَهُ» وأنتَ مُنتَصِبٌ قائِمٌ «الحَمدُ للّهِِ رَبِّ العالَمينَ أهلِ الجَبَروتِ والكِبرِياءِ ، والعَظَمَةُ للّهِِ رَبِّ العالَمينَ» تَجهَرُ بِها صَوتَكَ ثُمَّ تَرفَعُ يَدَيكَ بِالتَّكبيرِ وتَخِرُّ ساجِدًا ^۵ .

فصل پانزدهم: آداب ركوع

۲۵۳.امام على عليه السلام :پيامبر هنگامى كه ركوع مى كرد ، مى گفت : خدايا براى تو ركوع كردم وبه تو ايمان آوردم و فرمان تو را بردم. تو پروردگار منى. چشم و گوش و مغز و استخوانم، رگ و پى و آنچه پاهايم تحمل مى كند( همه تنم) براى پروردگار جهانيان فروتنى و تعظيم مى كند .

۲۵۴.ابن عباس:پيامبر خدا هنگام ركوع، صاف و راست بود به گونه اى كه اگر بر پشت حضرت آب ريخته مى شد، ثابت مى ماند .

۲۵۵.امام صادق عليه السلام :على عليه السلام در كوع صاف و معتدل بود. حتى گفته مى شود: اگر بر پشت حضرت آب ريخته مى شد، در همانجا مى ماند و پائين انداختن سر و شانه را در ركوع ناپسند مى داشت.

۲۵۶.امام باقر عليه السلام :هر كس ركوعش را كامل بگزارد ، گرفتار وحشت قبر نمى شود.

۲۵۷. هرگاه خواستى به ركوع بروى، در همان حال كه ايستاده اى تكبير بگو . سپس ركوع كن و سه بار آرام و شمرده بگو: «خدايا براى تو ركوع كردم و تسليم تو هستم و به تو ايمان آوردم و بر تو توكل كردم و تويى پروردگار من. دل و چشم و گوش و مو و پوست و گوشت و خون و استخوان و مغز و رگ و پيم ، در برابر تو فروتن است بى هيچ امتناع و سركشى و درماندگى. پروردگار بزرگم را تسبيح مى كنم و مى ستايم». در ركوع دو پايت را در يك رديف و با فاصله يك وجب، مى نهى و دو زانويت را در كف دستانت مى گيرى و دست راست را بر زانوى راست و پيش از دست چپت مى گذارى و با سر انگشتانت برآمدگى زانويت را نيك در بر گير. و هنگامى كه انگشتانت را بر زانو نهادى، آن ها را از هم باز كن كمر و گردنت را كشيده و صاف كن و نگاهت به ميان دو قدمت باشد. سپس بگو: «خداوند به هر كه او را مى ستايد. گوش مى دهد». و در همان حال كه راست ايستاده اى : «سپاس پروردگار جهانيان را كه شايسته قدرت و كبريايى است، بزرگى مخصوص به خداست كه پروردگار جهانيان است». صدايت را بدان بلند مى كنى و سپس دستهايت را به تكبير بالا مى برى و به سجده مى افتى.

۲۵۲.الإمام الرضا عليه السلام :فَإِن قالَ : فَلِمَ يَرفَعُ اليَدَينِ فِي التَّكبيرِ ؟ قيلَ : لِأَنَّ رَفعَ اليَدَينِ ضَربٌ مِنَ الابتِهالِ والتَّبَتُّلِ والتَّضَرُّعِ ، فَأَحَبَّ اللّهُ عز و جل أن يَكونَ في وَقتِ ذِكرِهِ مُتَبَتِّلاً مُتَضَرِّعًا مُبتَهِلاً ، ولِأَنَّ في وَقتِ رَفعِ اليَدَينِ إحضارَ النّيَّةِ وإقبالَ القَلبِ عَلى ما قالَ ^۱ .

راجع : الحديث 257 و 479 و 482 .

۲۵۲.امام رضا عليه السلام :اگر گفته شود چرا در تكبير دستها بالا آورده مى شود؟ گفته مى شود: چون بالا آوردن دستها گونه اى دعا ، انقطاع و خاكسارى است و خداى عز و جل دوست داشت هنگام ياد او منقطع، خاكسار و خواستار باشيم. و نيز هنگام بالا آوردن دست ها، حاضر كردن نيت است وتوجه دادن دل به آنچه مى گويد .