الفصل السابع عشر: آدابُ الرُّكوعِ والسُّجودِ
۲۶۶.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :إنّي قَد نُهيتُ عَنِ القِراءَةِ فِي الرُّكوعِ والسُّجودِ ، فَأَمَّا الرُّكوعُ فَعَظِّمُوا اللّهَ فيهِ ، وأمَّا السُّجودُ فَأَكثِروا فيهِ مِنَ الدُّعاءِ فَإِنَّهُ قَمِنٌ ۱ أن يُستَجابَ لَكُ ۲ .
۲۶۷.أبو بَكرٍ الحَضرَميّ :قالَ أبو جَعفَرٍ عليه السلام : تَدري أيُّ شَيءٍ حَدُّ الرُّكوعِ والسُّجودِ ؟ قُلتُ : لا ، قالَ : تُسَبِّحُ فِي الرُّكوعِ ثَلاثَ مَرّاتٍ «سُبحانَ رَبّيَ العَظيمِ وبِحَمدِهِ» وفِي السُّجودِ «سُبحانَ رَبّيَ الأَعلى وبِحَمدِهِ» ثَلاثَ مَرّاتٍ ، فَمَن نَقَصَ واحِدَةً نَقَصَ ثُلثَ صَلاتِهِ ، ومَن نَقَصَ ثِنتَينِ نَقَصَ ثُلثَي صَلاتِهِ ، ومَن لم يُسَبِّح فَلا صَلاةَ لَهُ ۳ .
۲۶۸.بَريدٌ العِجليّ :قُلتُ لِأَبي جَعفَرٍ عليه السلام : أيُّهُما أفضَلُ فِي الصَّلاةِ كَثرَةُ القِراءَةِ أو طولُ اللَّبثِ فِي الرُّكوعِ والسُّجودِ ؟ فَقالَ : كَثرَةُ اللَّبثِ فِي الرُّكوعِ والسُّجودِ فِي الصَّلاةِ أفضَلُ ، أما تَسمَعُ لِقَولِ اللّهِ عز و جل : «فَاقرَأُوا ما تَيَسَّرَ مِنهُ وأقيمُوا الصَّلاةَ»۴ إنّما عَنى بِإِقامَةِ الصَّلاةِ طولَ اللَّبثِ فِي الرُّكوعِ والسُّجودِ ۵ .
فصل هفدهم: آداب ركوع و سجود
۲۶۶.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :همانا من از قرائت [ قرآن ] در ركوع و سجود ، نهى شدم. پس در ركوع، خداوند را بزرگ بشماريد و در سجود بسيار دعا كنيد ، كه سزامند برآورده شدن است.
۲۶۷.ابوبكر حضرمى:امام باقر عليه السلام فرمود: مى دانى حدّ ركوع و سجود چيست؟ گفتم: نه . فرمود: در ركوع سه مرتبه «سبحان ربى العظيم و بحمده» مى گويى و در سجود سه مرتبه «سبحان ربّى الاعلى و بحمده» . پس هر كس يكى كمتر بگويد، يك سوّم نمازش را نياورده است و هر كس دو تا كمتر بگويد دو سوّم نماز را كم گذاشته است و هر كس تسبيح نكرد، نمازى ندارد.
۲۶۸.بريد عجلى:به امام باقر عليه السلام عرض كردم: كداميك بهتر است؟ قرائت بسيار يا طول دادن ركوع و سجود؟ فرمود: طول دادن ركوع و سجود در نماز ، بهتر است . آيا گفته خداى عز و جلرا نشنيده اى: « پس هر اندازه مى توانيد از آن (قرآن) بخوانيد و نماز بر پا داريد» . منظور از برپا داشتن نماز، تنها طول دادن ركوع و سجده است.
1.قَمِنٌ : جدير وحقيق (المصباح المنير : ۵۱۷) .
2.م معاني الأخبار : ۲۷۹ عن القاسم بن سلام ؛ صحيح مسلم : ۱ / ۳۴۸ / ۲۰۷ نحوه ، سنن النسائي : ۲ / ۱۹۰ و ص ۲۱۸ نحوه ، سنن الدارمي : ۱ / ۳۲۴ / ۱۲۹۹ ، السنن الكبرى : ۲ / ۱۵۸ / ۲۶۸۵ نحوه وكلّها عن ابن عبّاس .
3.الكافي : ۳ / ۳۲۹ / ۱ ، التهذيب : ۲ / ۱۵۷ / ۶۱۵ و ص ۸۰ / ۳۰۰ ، الاستبصار : ۱ / ۳۲۴ / ۱۲۱۳ .
4.المزّمّل : ۲۰ .
5.السرائر : ۳ / ۵۹۸ ، فلاح السائل : ۳۰ عن الحسين بن محبوب رفعه .
