مبانى فقه‏ الحديثى آية الله ميرزا مهدى اصفهانى (4) - صفحه 13

اصولى، افراد جاهل (قاصر يا مقصّر) و خاطى وجود دارند كه نسبت به گروه مقابل جسارت ورزيده و طرف مقابل را به نادانى و جهالت و عدم دقّت ـ و چه بسا در مواردى به خروج از سيره معصومان:ـ متّهم ساخته و در مواردى حتى يكديگر را تكفير كرده‏اند. البته اين شيوه از لحاظ علمى، روشى بسيار غلط و نادرست است كه مورد قبول و رضايت مرحوم ميرزا (ره) نيست، چراكه شارع مقدّس اين روش را محكوم ساخته‏اند.
اگر در سيره عملى پيامبر و معصومان بزرگوار عليهم ‏السلام دقّت شود، مى‏بينيم كه آن بزرگواران، هركس را كه اعتقاد به اصول اساسى و اعتقادى اسلام داشت و به آنها پاى‏بند بود، مورد نوازش و احترام قرار مى‏دادند و آنان را داخل اسلام و مسلمانى مى‏دانستند. پيامبر بزرگوار اسلام و امامان والامقام، همواره به اين نكته اساسى ـ و البتّه بديهى ـ توجه داشتند كه مراتب علمى، ايمانى و اخلاقى افراد با يكديگر تفاوت دارد، نمى‏توان از همه يكسان و يك اندازه انتظار داشت و بايد مراتب افراد را نگاه داشت.
شخص پيامبر صلى‏ الله‏ عليه‏ و‏ آله ‏وسلم از تمامى اصحاب خود، يك اندازه انتظار نداشتند: برخى همچون سلمان به شرفِ «سَلْمانُ مِنّا اهل البيت» (نفس الرحمن فى فضائل سلمان، ص 134) نائل گشتند و برخى ديگر اصحاب، در پايين‏ترين حدّى بودند كه يك مسلمان معمولى مى‏تواند باشد. در ميان اصحاب امامان نيز اين رابطه وجود داشت. مثلاً برخى ياران امامان، از اصحاب سرّ آنان به شمار مى‏آمدند و برخى ديگر در مراتب پايين‏ترى قرار داشتند. خلاصه مطلب آن كه همه در يك سطح و يك حدّ به لحاظ علمى و ايمانى نيستند.
البته اين افراد بالاتر، بايد متوجه اين نكته باشند كه سخنان و اعمالى انجام ندهند كه موجب آشفتگى و پريشانى گروه پايين شود. پيامبر و امامان عليهم ‏السلام بارها به كسانى كه در مرتبه‏هاى بالاى ايمانى و علمى قرار داشته‏اند، تذكّر مى‏دادند كه مراتب افراد را رعايت كنند، و احيانا مطالبى نگويند كه هضم آن بر بقيه سنگين باشد و يا به گونه‏اى قدرت نشان ندهند كه ديگران تصوّرات خاصى از آنان داشته باشند.
7 ـ از ديدگاه مرحوم آية الله اصفهانى (ره) علّت تفاوت ايمان و علم افراد، به اصل طينت آنان برمى‏گردد. البته اين مقال، گنجايش بسط و بحث در اين مورد ندارد و بايد در

صفحه از 24