درباره صحيفه سجّاديه، زبور آل محمد و انجيل اهل بيت عليهم ‏السلام ، دهها ترجمه و شرح و تعليق نگاشته شده است، ^۱ كه در اين ميان سه شرح با عنوان «رياض» به زيور طبع آراسته شده است. در اين نوشتار، اين سه اثر معرفى، نقد و بررسى شده است.
1 ـ رياض العابدين فى شرح صحيفة زين العابدين، از بديع‏الزمان قُهپائى (در گذشته سده يازدهم هجرى) به كوشش فاضل محترم جناب، آقاى حسين درگاهى، كه سعى ايشان در احياء فرهنگ مكتوب شيعه مشكور باد.
بديع الزمان هرندى قُهپائى، فقيه، محدّث و شيخ الاسلام يزد در دوران شاه عباس صفوى بود ^۲ و مشهور به بديع هرندى است. ^۳ وى از شاگردان شيخ بهايى (در گذشته 1030 ق) بوده و اجازه‏اى از وى دارد كه آقا بزرگ طهرانى از آن ياد كرده است. ^۴ در تمامى منابعى كه شرح حال قهپائى در آنها آمده از ترجمه و شرح فارسى وى بر صحيفه سجّاديه ياد شده است.
اين كتاب كه به گفته مؤلّف آن ^۵ شرحى است در لباس ترجمه و ترجمه‏اى است در ضمن شرح، به نام شاه صفى اوّل (در گذشته 1052 ق) نوشته شده است. ^۶
نخست مقدمه صحيفه سجاديه ترجمه و شرح شده است ( ص 8 ـ 74) و سپس ترجمه و شرح دعاهاى صحيفه آمده است. شيوه مؤلف آن بوده كه نخست جمله عربى را نقل كند و سپس به ترجمه و توضيح واژگان جمله بپردازد. بيشتر توضيحات درباره واژگان است (مانند ص 431، 706) ولى مسائل صرفى و نحوى نيز در حدّ لازم آمده است (مانند ص 75 ـ 78) و گاه به مسائل بلاغى نيز اشارت رفته است (از جمله در ص 462، مبحث استعاره). نثر مؤلّف در ديباچه كتاب مسجّع است ولى در ترجمه و شرح دعاها از نثر مرسل استفاده كرده است، و در ترجمه عبارتهاى عربى لفظ «مر» را فراوان به كار برده است (از جمله در