ترجمه و شرح قصيده‌ى « وسيلة الفوز و الأمان فى مدح مولانا صاحب الزّمان » - صفحه ۱۵۵

ايجاز بيشترى بهره‌مند است. يكى از مهارت‌هاى شاعر در اين قصيده تخلّص يك بيتى او در بيت سى و يكم است.
۴ـ پيكره‌ى اصلى قصيده: اين بخش، اصلى‌ترين قسمت قصيده است؛ زيرا مقصود اصلى شاعر را در بر دارد و در واقع شاعر به مدح ممدوح و ستايش خصلت‌هاى نيكوى او، زبان مى‌گشايد. وى، در ضمن ۲۱ بيت به مدح حضرت ولى عصر عجّل‌اللّه‌تعالى‌فرجه و فضايل ايشان پرداخته است.
۵ـ شريطه و دعا، اين ابيات شامل دعايى است كه شاعر براى جاودانه‌بودن ممدوح در قالب جملات شرطى و انشايى بيان مى‌كند. ۸ بيت بعدى به اين موضوع اختصاص دارد.
با نگاهى اجمالى به قصيده درمى‌يابيم كه شيخ بهايى تمام ويژگى‌هاى يك قصيده و ساختمان كامل آن را رعايت كرده است و علاوه بر اين پنج ركن، يك بخش پايانى ۳ بيتى يعنى تخلّص را در انتهاى شعر خود آورده است، كه اين سبك در اشعار فارسى متداول است و اين بخش را شاعر به پيروى از شعر فارسى سروده است. ۱
در اين پژوهش به بخش اصلى قصيده يعنى مدح امام زمان عليه ‌السلام بيشتر پرداخته شده، و در بقيه‌ى اشعار به ترجمه اكتفاء شده است. توضيح اين‌كه قصيده‌ى وسيلة الفوز و الامان فى مدح مولانا صاحب الزّمان عليه ‌السلام در بحر طويل ۲ سروده شده است:
* * *

بخش اوّل‌ـ مطلع


۱ـ سر‌ى البرقُ مِنْ تجدٍ فَجَدَّد تَذْكاريعمودا بِحُزوى وَ العُذيبِ وَ ذي قار

شرح مفردات: نجد: ناحيه‌اى كوهستانى در شمال شبه جزيره‌ى عربستان ۳ ؛

۱.نقدى، جعفر. منن الرّحمان، ۲ / ۲۴۵.

۲.بحر طويل: افزودن بر تعداد اركان و عدم رعايت شماره‌ى خاصى براى افاعيل عروضى است كه در قرن يازده و دوازده متداول بوده است. (موسيقى شعر، شفيعى كدكنى / ۵۰۱)

۳.لغت‌نامه‌ى دهخدا: ۱۴ / ۲۲۳۴۶.

صفحه از ۱۷۹