ترجمه و شرح قصيده‏ى « وسيلة الفوز و الأمان فى مدح مولانا صاحب الزّمان » - صفحه 174

ترجمه: هر چه كه اين قصيده بيشتر خوانده شود، قبول آن بيشتر مى‏شود، گويى كه احاديث دوستان «نجد» است كه تكرار آن ملالت نمى‏آورد.
شيخ معتقد است كه اين قصيده در ثناى حضرت مهدى صلوات‏اللّه‏عليه است و هر چه توسّط جان‏هاى مشتاق و محافل ادباء در مجالس اهل خرد بيشتر خوانده شود و تكرار گردد، پذيرش آن براى سرشت‏ها و شنيدن آن براى گوش‏ها دلنشين‏تر است، چرا كه اين قصيده در مدح خاتم ولايت است كه با مدح او، قلب سراينده‏اش تجلى يافته، سختى‏هاى او زايل شده، گناهانش محو و حسناتش دو برابر و درجاتش عالى مى‏شود، چرا كه در حديث آمده است:
«مَن قال فينا بيتا بَنى اللّه‏ُ لَهُ بيتا في الجَنَّة»۱

نتيجه‏گيرى و جمع‏بندى قصيده

قصيده‏ى وسيلة الفوز و الأمان از جمله قصايد دينى اثنى عشرى است كه شاعر در مطلع، قصيده‏ى خود را به بيان برق نجدى و خاطرات و پيمان‏هاى حُزوى و عذيب و ذى قار اختصاص مى‏دهد. اين مضامين از واژه‏هاى جذّابى است كه خواننده را به وجد مى‏آورد. سپس قصيده‏ى خود را با تغزّل ادامه مى‏دهد و بيان مى‏دارد كه عشق محبوب شراره‏هاى آتش را در درون او دوباره شعله‏ور كرده است، آن‏جا كه مى‏گويد:




و هَيّجَ مِنْ اشواقنا كُلَّ كامنٍوَ اجَّجَ فى أحشائنا لاعجَ النّار

بيان درد فراق، ظلم زمانه، مقايسه شدن او با افراد دون‏مايه، عدم شناخت قدر و منزلت شاعر و در نهايت اظهار نعمت در مقابل همه‏ى مشقت‏ها و درهاى جان‏كاهى كه زمانه او را مبتلا كرده است و حفظ نمودن عزّت نفس شاعر، درون مايه‏ى تغزّل 29 بيتى شاعر است.
شاعر در بيت سى و يكم توانايى خود را نشان داده و با مهارتى خاص تخلّص كرده و وارد موضوع اصلى قصيده‏ى خود مى‏شود:

و لا انْتشَرَتْ فِى الخافقينِ فضائلىو لا كانَ فِى المـَهديِ رائقُ اشعاري

شاعر در ادامه با استناد به آيات قرآن، احاديث و روايات اهل بيت عليهم ‏السلام در دو بخش به مطالب زير اشاره مى‏كند:

1.بحارالأنوار، علّامه مجلسى ۲۶ / ۲۳۱.

صفحه از 179