پژوهشى پيرامون پديده‏ ى غلو و جريان غالى‏ گرى در شيعه - صفحه 47

1. ضعف عقول

در حديثى كه از امام رضا عليه ‏السلام منقول است، آن بزرگوار ضمن برائت و اظهار مخالفت با اين فرقه‏ى ضالّه، علّت اصلى گرايش‏هاى مبالغه‏آميز ايشان را، ضعف عقول و نقصان خرد و انديشه و نيز پيروى از هواى نفس عنوان كرده‏اند. ۱

2. حبّ مفرط

حضرت سجّاد عليه ‏السلام در حديثى خطاب به ابوخالد كابلى چنين مى‏فرمايند:
يهود و نصارى، به خاطر حبّ مفرطى كه به عزير و مسيح عليهماالسلامداشتند آن دو را فرزندان خدا دانستند. اين سنّت درباره‏ى ما نيز جريان يافته است و برخى از افراد را به سوى گرايشهاى مبالغه‏آميز در مورد ما سوق داده است. پس بدان كه نه آنان از ما هستند و نه ما از آنان. ۲
در سخن گوهربار اميرمؤمنان على عليه ‏السلام نيز به هلاكت دو گروه: محبّان غلوكننده و دشمنان كينه‏توز در شأن ايشان اشاره‏اى پرمعنى شده است:
هلكَ فيَّ رجلان: محبٌّ غالٍ وَ مبغضٌ قالٍ ۳
دو گروه در مورد من هلاك شدند: دوستدارى كه غلو مى‏كند و دشمنى كه بغض مى‏ورزد.

3. ارتزاق و كسب درآمد

انگيزه‏هاى مالى و كسب درآمد و ارتزاق، از جمله عوامل مؤثّر در شكل‏گيرى پديده‏ى غلو بوده است. هم‏چنين ترويج بى‏بندوبارى و وضع احاديث جعلى، از جمله حربه‏هايى است كه غلات را براى جذب هرچه بيشتر مردم و رسيدن به مال و ثروت، يارى داده است.
امام حسن عسكرى عليه ‏السلام در مورد دو تن از غلات به نام‏هاى محمّدبن نصير

1.احتجاج ۲ / ۴۸۹.

2.اختيار الرّجال / ۷۹ ؛ بحارالانوار ۲۵ / ۲۸۸.

3.نهج‏البلاغه، حكمت ۱۱۳.

صفحه از 65