يادى از علّامه امينى - صفحه 167

مرحوم سماوى نسخه مذكور را به علّامه شيخ آقا بزرگ تهرانى بخشيده است كه تصويرى از آن در كتابخانه آيت اللّه‏ مرعشى نجفى، به شماره 1290، نگهدارى مى‏شود. اينك نكاتى درباره قصيده و سراينده‏اش و نيز معرّفى تصوير مذكور:
«شرح قصيدة الأشباه» اثر ابوعبداللّه‏، محمّدبن احمدبن عبداللّه‏ مفجّع بصرى كاتب (م 327) شرحى است بر قصيده‏اى كه شخص مؤلّف در مدح مولاى متّقيان، اميرمؤمنان عليه ‏السلام سروده و آن را «قصيدة الأشباه» يا «قصيدة ذات الأشباه» ناميده است. ناظم در اين قصيده يائيّه، با استفاده از حديثى نبوى، حضرت امير عليه ‏السلام را به انبياى اولوالعزم تشبيه كرده و سپس با استفاده از رواياتى كه از مشايخش شنيده، به شرح فضائل و مناقب ايشان پرداخته است. متن اين حديث ـ كه به حديث تشبيه مشهور شده ۱ در اين كتاب، چنين آمده است:
إن أحببتم أن تنظروا إلى آدم في علمه و نوح في فهمه و إبراهيم في خلقه و موسى في مناجاته و عيسى في سنّته و محمّد في زهده و حلمه و كماله و تمامه، فلينظر إلى هذا الشابّ المقبل. فيطيلون الناس ينظرون إليه، فإذا عليّبن أبيطالب كأنّ ما ينقلع عن صبّ و ينحطّ من جبل.
مؤلّف در اين كتاب، از مشايخى نظير : محمّد بن يونس كريمى، ابوالحسن علىّ‏بن محمّد بن ورّاق، ابوجعفر محمّد بن سلمة بن وليد طويل طيالسى، علىّ بن داوود قنطرى، محمّد بن حسن بن مكرّم بزّاز، محمّد بن غالب بن تمام ضبّى و... روايت كرده است.
محمّدبن احمدبن عبداللّه‏ بصرى، ملقّب به مفجّع، شخصيّتى جليل‏القدر و دانشمندى برجسته از علماى شيعى اوايل سده چهارم هجرى است كه در علم لغت، ادب و حديث، مهارت داشته است. نجاشى درباره‏اش مى‏نويسد:
جليل من وجوه أهل اللّغة و الأدب والحديث، و كان صحيح المذهب، حسن الاعتقاد، و له شعر كثير في أهل البيت عليهم ‏السلام يذكر فيه أسماء الأئمّة عليهم ‏السلام

1.مرحوم علّامه ميرحامد حسين يكى از مجلّدات كتاب ارزشمند عبقات الانوار را به بررسى سند و دلالت اين حديث، اختصاص داده است. (ويراستار)

صفحه از 177