گوساله سامرى

راويان اخبار و اهل سيره در ساختن گوساله سامرى چنين گفته اند: «خداوند وقتى فرعون را به هلاكت رساند و سلطنت و سرزمين او را به بنى اسرائيل داد، بدين هنگام بنى اسرائيل به موسى گفتند: ما بايد كتابى كه در آن حلال و حرام مشخص شده باشد، داشته باشيم تا بر آن عمل كنيم و براى ما يادكردى باشد. موسى گفت: هنگامى كه براى مناجات خدا به ميقات مى روم از او خواهم خواست اگر صلاح مى داند به من كتابى دهد كه در آن احكام حلال و حرام باشد. آن گاه هارون را جانشين خود ساخت و به قوم وعده داد چهل روز ديگر بازگردد. خود به ميقات رفت. در مدت غيبت او مردى منافق از امت او با نام سامرى بيامد و به بنى اسرائيل گفت: زيورهايى كه از قبطيان گرفته ايد، براى شما حلال نيست؛ چراكه آن غنيمت است و بر شما حرام. گفتند: چه بايد كنيم؟ گفت: آن را در چاله اى پنهان سازيد تا موسى بازگردد. گفتند: چنين كنيم و چنين كردند.
درباره سامرى چنين گفته اند: نام وى ميخا بود و سامرى لقب او. عبداللّه بن عباس گفته است: نام او موسى بن ظفر بود، پيشه زرگرى داشت و از اهالى «جاجرى» بود. برخى گفته اند از اهالى «باكرى» بوده است. محمد بن جرير

«قُلْ تَعالَوْا أَتْلُ ما حَرَّمَ رَبُّكُمْ عَلَيْكُمْ»^۱ إلى قوله: «ذلِكُمْ وَصّاكُمْ بِهِ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ»^۲ ؛ اين را بگير و به قوم خود بگو آن را فراگيرند و به كار بندند؛ يعنى به نيكوترين آنچه در آن فرايض و سنن به آن خوانده شده اند؛ حلال آن را حلال دارند و حرام آن را حرام.
در تفسيرِ «به شما بنمايم سراى فاسقان (دوزخ) را» گفته اند: «مراد آن است كه شما را به شام ببرم و منازل و مساكن آن كافران و عاصيان را به شما نشان دهم تا دريابيد با آنان چه كرديم، عبرت گيريد و مثل آن نكنيد».