شیعه در گذر تاریخ

ترجمه كتاب «الشيعة في موكب التاريخ دراسة موضوعية في نشأة الشيعة في ضوء الكتاب والسنة و التاريخ»،‌ تألیف آیت الله جعفر سبحانی

آيت الله شیخ جعفر سبحانى در كتاب ارزشمند «الشيعة في موكب التاريخ دراسة موضوعية في نشأة الشيعة في ضوء الكتاب والسنة و التاريخ»، تاريخ پيدايش مذهب اماميه را از دريچه قرآن كريم، روايات و تاريخ بررسى کرده است. پژوهشكده حج و زيارت این کتاب را توسط آقاى «عبدالحسين بينش» با عنوان «شیعه در گذر تاریخ» ترجمه و منتشر کرده است.

بخشی از درآمد کتاب:

برخى از نويسندگان گذشته و حال، مى پندارند كه تشيع نيز همانند ديگر فرقه هاى اسلامى، محصول درگيرى هاى سياسى است. درحالى كه گروهى ديگر بر اين باورند كه اين مذهب، حاصل درگيرى هاى فكرى است. ازاين رو در جست وجوى تاريخ پيدايش و ظهور آن در عرصۀ جامعۀ اسلامى هستند. اينان تشيع را پديده اى نوظهور در ميان جوامع اسلامى معرفى مى كنند و معتقدند كه تشيع، گرچه بخشى از پيكرۀ امت اسلامى است، ولى نتيجۀ رويدادهاى سياسى، اجتماعى و فكرى است كه با گذر زمان به تشكيل اين مذهب، منتهى شده و به تدريج رو به گسترش نهاده است.

شايد همين تصور نادرست از مفهوم تشيع است كه صاحبان چنين ديدگاه هايى را در فهم حقيقت پيدايش اين مذهب، به خطا و لغزش افكنده و اجازه نداده است تفسير درستى از اين پديده ارائه كنند. اگر اين پژوهشگران كار خود را از مبانى فكرى و اعتقادى تشيع آغاز مى كردند، به روشنى درمى يافتند كه گوهر تكوين و اصول و اركان اين مذهب، چيزى جز امتداد حقيقى انديشۀ اعتقادى اسلام نيست.

برخى سرچشمۀ پيدايش تشيع را به آنجا بازمى گردانند كه پيامبر اسلام (ص) پس از خود، على (ع) را با فرمان خداوند به خلافت و جانشينى گماشت تا امام و راهنماى مردم باشد؛ همان طور كه خود آن حضرت، امام و راهنماى مردم بود. چنين اعتقادى روشن ترين مصداق براى حقيقت پيدايش تشيع است. تشيع با تبلور انديشۀ بزرگ اسلامى پديد آمد؛ زيرا ناگزير پس از رحلت صاحب رسالت بايد كسى مى بود كه راه او را به طور حقيقى تداوم و استمرار بخشد و بار سنگين اين رسالت آسمانى را به دوش كشد.

اگر بپذيريم كه اساس تشيع بر استمرار رهبرى به وسيلۀ جانشين پيامبر (ص) است، پس شيعه چيزى جز تاريخ اسلام و نصوص روايت شده از رسول خدا (ص) در اين باره ندارد.

نويسندگان كتاب هاى صحيح و سنن، روايت هاى بسيارى را دربارۀ جانشينى اميرمؤمنان على (ع) نقل كرده اند. اين نصوص، حجيت خدشه ناپذيرى دارند و بى ترديد، همان پايگاه اعتقاداتى است كه رسول خدا (ص) به دنبال پايه گذارى آن بوده است. اين روايت ها به طور قطع دلالت بر اين دارد كه اقبال هاى صورت پذيرفته در دوره هاى بازپسين، استمرار آن چيزى بود كه در دوران رسول خدا (ص) وجود داشت. بنابراين همه كسانى كه دعوت پيامبر (ص) را اجابت كردند و از روى صدق و حقيقت، به فرمان ايشان سرنهادند، بدون شك پيش‌روان تشيع و حاملان بذرهاى نخستين آن به شمار مى آيند.

فهرست مطالب کتاب:

دیباچه
فصل اول:ریشه تشیع و تاریخ پیدایش ان

سخنان رسول خدا(ص) درباره شیعه
وصیت‌های پیامبر(ص) درباره اهل‌بیت(ع)
شیعه در سخنان مورخان و فرقه‌شناسان
پیش‌گامان تشیع در روزگار پیامبر(ص)
کتاب‌های تالیف شده درباره پیش‌گامان تشیع

فصل دوم : فرض های خیالی درباره تاریخ تشیع

فرضیه اول: شیعه و روز سقیفه
فرضیه دوم: تشیع، ساخته عبدالله بن سبا
فرضیه سوم: تشیع خاستگاه یا رنگ ایرانی دارد
فرضیه چهارم: شیعه و روز جمل
فرضیه پنجم: شیعه و جنگ صفین
فرضیه ششم: شیعه و ال‌بویه
فرضیه هفتم: شیعه و صفویان

فصل سوم : شیعه در دوران اووی و عباسی

شیعه در دوران بنی‌امیه
شیعه در دوران خلافت بنی‌عباس