۰.لَولا أنَّ الشَّياطينَ يَحومونَ عَلى قُلوبِ بَنى آدَمَ ، لَنَظَروا إلى مَلَكوتِ السَّماءِ ؛

۰.اگر نبود اين كه شياطين ، دور و بر دل هاى آدمى زادگان مى چرخند ، آدميان به ملكوت آسمان مى نگريستند . ^۱

از اين رو ، روزه درِ عبادت و سپر ايمنى گشته است .
در كتاب النهايةى ابن اثير آمده است :
مردم ، در تأويل اين حديث و اين كه : «چرا خداوند ، روزه و پاداش آن را مخصوص خود ساخته است ، هر چند همه عبادت ها و پاداش آنها ، از سوى خدا و بر عهده اوست؟» ، بسيار گفته اند . آنان در اين باره وجوهى را ذكر كرده اند كه محور همه آنها ، اين است كه : روزه ، رازى ميان خدا و بنده است و كسى جز او ، از آن آگاه نمى شود . پس بنده ، روزه دار واقعى نمى شود ، مگر آن كه در اطاعت ، اخلاص داشته باشد .
گرچه همان طور است كه گفته اند ، ولى عبادات ديگرى هم هستند كه در پنهان بودن ، مثل روزه اند ، مانند : نماز بى وضو و نماز در جامه نجس و اين گونه اعمال پنهانى كه همراه با عبادات اند و جز خدا و نمازگزار ، آنها را نمى داند .
بهترين چيزى كه در تأويل اين حديث شنيده ام ، اين است كه : همه عبادت هايى كه بندگان با انجام دادن آنها به خداوند ، تقرّب مى جويند (مانند : نماز ، حج ، صدقه ، اعتكاف ، دعا ، نيايش ، قربانى و انواع عبادت هاى ديگر) ، مشركان نيز با همانها خداهاى خويش و آنچه را شريك خدا قرار داده بودند ، پرستيده اند؛ امّا هرگز شنيده نشده است كه گروهى از مشركان و پيروان مذاهب در دوران هاى پيشين ، معبودهاى خود را با «روزه» پرستيده باشند و بدين وسيله به آنها تقرّب جسته باشند .

گذرگاه هاى او را با گرسنگى ، تنگ كنيد ... .

از آن جا كه بخصوصِ روزه ، سركوبى شيطان و بستن و تنگ ساختن گذرگاه هاى اوست ، شايسته است كه ويژه خدا گردد؛ زيرا سركوبى دشمن خدا ، يارى نمودن خداست ، و يارى رسانىِ خداوند به بنده اش ، در پىِ يارى كردن بنده به خداست. خداوند فرموده است :
«إِن تَنصُرُواْ اللَّهَ يَنصُرْكُمْ وَيُثَبِّتْ أَقْدَامَكُمْ» ؛^۱اگر خدا را يارى كنيد ، خدا يارى تان مى كند و گام هايتان را استوار مى سازد .
پس شروع تلاش ، از بنده است و پاداش دادن به هدايت ، از خدا . از اين رو فرموده است :
«وَ الَّذِينَ جَـهَدُواْ فِينَا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنَا» ؛^۲و آنان كه در راه ما جهاد كنند ، ما راه هاى خود را به آنان نشان مى دهيم .
و فرموده است :
«إِنَّ اللَّهَ لاَ يُغَيِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّى يُغَيِّرُواْ مَا بِأَنفُسِهِمْ» ؛^۳خداوند ، سرنوشت يك ملّت را عوض نمى كند ، تا وضع خودشان را تغيير دهند .
اين تغيير ، با شكستن شهوات انجام پذير است ؛ چون شهوت ها ، چراگاه هاى شياطين اند و تا وقتى سرسبز باشند ، رفت و آمد آنها بريده نمى شود و تا در رفت و آمدند ، جلال خداوند بر بنده آشكار نمى شود و بنده از ديدار خدا محروم مى ماند . پيامبر خدا صلى الله عليه و آله فرمود :