659
ماه خدا ج2

7 / 6

نخستين كسى كه نافله ها را به جماعت خواند

از روايات پيشين روشن شد كه در ماه رمضان ، پيامبر صلى الله عليه و آله نافله بسيار مى خواند و مردم را نيز به آن تشويق و ترغيب مى كرد و نافله ها به صورت فُرادا خوانده مى شد ، نه به جماعت. مردم در زمان عمر بن خطّاب و به دستور او خواندن نافله را به صورت جماعت آغاز كردند. و اينك ، توضيح مطلب:

۵۹۸.صحيح مسلم ـ به نقل از ابو هريره ـ :پيامبر خدا به عبادت و نماز در ماه رمضان ترغيب مى كرد ، بدون آن كه دستور حتمى بدهد. مى فرمود: «هر كس در ماه رمضان از روى ايمان و براى خدا نماز بخواند ، گناهان گذشته اش آمرزيده مى شود». پيامبر خدا در گذشت ، در حالى كه كار به همين صورت بود. ۱ در دوران خلافت ابو بكر و بخشى از دوران خلافت عمر نيز كار به همين روال بود.

۵۹۹.صحيح البخارى ـ به نقل از عبد الرحمان بن عبد القارى ـ :در ماه رمضان ، شبى با عمر بن خطّاب به سوى مسجد بيرون رفتم. مردم را دسته دسته و پراكنده ديديم. هر كس براى خود نماز مى خواند ، يا كسى نماز مى خواند و تعدادى اندك با او به جماعت نماز مى خواندند. عمر گفت: «به نظرم اگر همه اين جمعيّت ، پشت سر يك نفر نماز بخوانند ، بهتر است». پس تصميم گرفت و همه را پشت سر اُبَىّ بن كعب گرد آورد.
شبى ديگر با او بيرون آمدم ، مردم پشت سر يك نفر نماز مى خواندند. عمر گفت: «اين ، چه بدعت خوبى است!».

۶۰۰.امام صادق عليه السلام:روزه ماه رمضان ، واجب است و نماز مستحب در شب ماه رمضان به صورت جماعت ، بدعت است و پيامبر خدا چنان نخوانْد و اگر خوب بود ، آن را ترك نمى كرد.
پيامبر صلى الله عليه و آله در بعضى از شب هاى ماه رمضان ، به تنهايى نماز مى خوانْد. گروهى پشت سر او به نماز ايستادند. چون آنان را [ در پشت سر خويش ]احساس كرد ، وارد خانه اش شد و اين كار را سه شب انجام داد. پس از سه شب ، صبح به منبر رفت و خدا را حمد و ثنا گفت. سپس فرمود:
«اى مردم! در شب ، غير از نماز واجب ، نماز ديگرى را به جماعت نخوانيد ، نه در ماه رمضان و نه در جز آن. آنچه كرديد ، بدعت است. در روز هم نماز مستحب را به جماعت نخوانيد كه نماز [ مستحب به جماعت آوردن] در روز هم بدعت است و هر بدعتى گم راهى است و هر گم راهى اى راه به دوزخ مى برد».
سپس فرود آمد ، در حالى كه مى فرمود: «كار اندك ، امّا همراه با سنّت ، بهتر از كار بسيار همراه با بدعت است...».
و نماز مستحب را به جماعت خواندن در شب ماه رمضان ، در روزگار پيامبر خدا و زمان ابو بكر و اوايل دوران عمر نبود ، تا آن كه عمر ، آن را بدعت نهاد. ديگران هم از او پيروى كردند.

1.يعنى در ماه رمضان ، نمازهاى مستحب را به جماعت نمى خواندند .


ماه خدا ج2
658

7 / 6

أوَّلُ مَن صَلَّى النَّوافِلَ جَماعَةًنوافل شهر رمضان

لقد اتّضح من الروايات المتقدّمة أنّ النبيّ صلى الله عليه و آله كان كثير التنفّل في شَهر رمضان ، وكان يرغّب النّاس ويحثّهم على ذلك . ثمّ إنّها كانت تُصلّى فرادى لاجماعةً ، وإنّما أخذ الناس بصلاة النافلة في شهر رمضان جماعةً في زمن عمر بن الخطّاب وبأمرٍ منه . وإليك بيان ذلك :

۵۹۸.صحيح مسلم عن أبي هريرة :كانَ رَسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله يُرَغِّبُ في قِيامِ رَمَضانَ مِن غَيرِ أن يَأمُرَهُم فيهِ بِعَزيمَةٍ ، فَيَقولُ : «مَن قامَ رَمَضانَ إيماناً وَاحتِساباً غُفِرَ لَهُ ما تَقَدَّمَ مِن ذَنبِهِ» . فَتُوُفِّيَ رَسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله وَالأَمرُ عَلى ذلِكَ ، ثُمَّ كانَ الأَمرُ عَلى ذلِكَ في خِلافَةِ أبي بَكرٍ وصَدراً مِن خِلافَةِ عُمَرَ عَلى ذلِكَ . ۱

۵۹۹.صحيح البخاري عن عبدالرحمن بن عبدٍ القاريّ :خَرَجتُ مَعَ عُمَرَ بنِ الخَطّابِ لَيلَةً في رَمَضانَ إلَى المَسجِدِ ، فَإِذَا النّاسُ أوزاعٌ مُتَفَرِّقونَ ، يُصَلِّي الرَّجُلُ لِنَفسِهِ ، ويُصَلِّي الرَّجُلُ فَيُصَلّي بِصَلاتِهِ الرَّهطُ ، فَقالَ عُمَرُ : إنّي أرى لَو جَمَعتُ هؤُلاءِ عَلى قارِىً?واحِدٍ لَكانَ أمثَلَ ، ثُمَّ عَزَمَ فَجَمَعَهُم عَلى اُبَيِّ بنِ كَعبٍ ، ثُمَّ خَرَجتُ مَعَهُ لَيلَةً اُخرى وَالنّاسُ يُصَلّونَ بِصَلاةِ قارِئِهِم .
قالَ عُمَرُ : نِعمَ البِدعَةُ هذِهِ! ۲

۶۰۰.الإمام الصادق عليه السلام :صَومُ شَهرِ رَمَضانَ فَريضَةٌ ، وَالقِيامُ في جَماعَةٍ في لَيلِهِ بِدعَةٌ ، وما صَلاّها رَسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله ولَو كانَ خَيراً ما تَرَكَها ، وقَد صَلّى في بَعضِ لَيالي شَهرِ رَمَضانَ وَحدَهُ صلى الله عليه و آله ، فَقامَ قَومٌ خَلفَهُ فَلَمّا أحَسَّ بِهِم دَخَلَ بَيتَهُ ، فَفَعَلَ ذلِكَ ثَلاثَ لَيالٍ ، فَلَمّا أصبَحَ بَعدَ ثَلاثِ لَيالٍ صَعِدَ المِنبَرَ ، فَحَمِدَ اللّهَ وأثنى_'feعَلَيهِ .
ثُمَّ قالَ : «أيُّهَا النّاسُ ، لاتُصَلّوا غَيرَ الفَريضَةِ لَيلاً في شَهرِ رَمَضانَ ولا في غَيرِهِ في جَماعَةٍ ، إنَّ الَّذي صَنَعتُم بِدعَةٌ ، ولا تُصَلّوا ضُحىً ؛ فَإِنَّ الصَّلاةَ ضُحىً بِدعَةٌ ، وكُلُّ بِدعَةٍ ضَلالَةٌ ، وكُلُّ ضَلالَةٍ سَبيلُها إلَى النّارِ» ، ثُمَّ نَزَلَ وهُوَ يَقولُ : «عَمَلٌ قَليلٌ في سُنَّةٍ ، خَيرٌ مِن عَمَلٍ كَثيرٍ في بِدعَةٍ ... » .
وإنَّ الصَّلاةَ نافِلَةً في جَماعَةٍ في لَيلِ شَهرِ رَمَضانَ لَم تَكُن في عَهدِ رَسولِ اللّهِ صلى الله عليه و آله ، ولَم تَكُن في أيّامِ أبي بَكرٍ ، ولا في صَدرٍ مِن أيّامِ عُمَرَ ، حَتّى أحدَثَ ذلِكَ عُمَرُ فَاتَّبَعوهُ عَلَيهِ . ۳

1.صحيح مسلم : ۱/۵۲۳/۱۷۴ ، صحيح البخاري : ۲ / ۷۰۷ / ۱۹۰۵ وفيه مِن «مَن قام ...» ، الموطّأ : ۱/۱۱۳/۲ وفيهما «قال ابن شهاب : فتوفّي رسول اللّه ...» ، السنن الكبرى : ۲ / ۶۹۳ / ۴۵۹۹ وص ۶۹۴ / ۴۶۰۲ .

2.صحيح البخاري : ۲ / ۷۰۷ / ۱۹۰۶ ، الموطّأ : ۱ / ۱۱۴ / ۳ ، السنن الكبرى : ۲ / ۶۹۴ / ۴۶۰۳ وح .۴۶۰۴ .

3.دعائم الإسلام : ۱ / ۲۱۳ ، بحارالأنوار : ۹۷ / ۳۸۱ / ۴ .

  • نام منبع :
    ماه خدا ج2
    سایر پدیدآورندگان :
    افقي، رسول؛ محدثي، جواد
    تعداد جلد :
    2
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1383
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 47388
صفحه از 1095
پرینت  ارسال به