الگوی اسلامی سلامت اجتماعی

بررسی مفهوم سلامت اجتماعی (به عنوان یک امر بین‌‏فردی) در منابع اصیل اسلامی (قرآن و حدیث)
بررسی "بیست و چهار مفهوم" اصلی سلامت اجتماعی

موضوع این پژوهش، بررسی مفهوم سلامت اجتماعی (به عنوان یک امر بین‏فردی) در منابع اصیل اسلامی یعنی قرآن و حدیث است. بخش عظیمی از آموزه‏های اسلامی به تنظیم روابط و مناسبات اجتماعی می‏پردازد؛ به گونه‏‌ای که شاید کمتر مفهومی را بتوان یافت که رنگ اجتماعی و ارتباطی نداشته باشد. نتایج بررسی قرآن کریم به منظور شناسایی آیات مرتبط با ابعاد سه‏‌گانه سلامت نشان می‌‏دهد که در ۶۷ سوره از سوره‌‏‏های قرآن کریم (معادل حدوداً ۵۸ درصد کل سوره‌‏ها) مشخصاً به یک، دو و یا هر سه بعد اصلی سلامتی (جسمی، روانی و اجتماعی) اشاره شده است.

نویسنده با اتکا به منابع اسلامی، "بیست و چهار مفهوم" اصلی سلامت اجتماعی را احصاء کرده است که در ادامه آن را به "یازده مولفه" تحلیل گردانده و سپس از آن "پنج بُعد" به دست آورده است که شامل: بعد عاطفی (پیوند + تمایز)، هیجانی (نشاط + زینت)، شخصیتی (کرامت اجتماعی)، نیازمندی (سرمایه + اعتماد) و بعد امنیتی ارتباط (امنیت اجتماعی).

سلامت اجتماعی یکی از ابعاد چهارگانه سلامت است. بر اساس نظر خبرگان این حوزه، سلامت اجتماعی عبارت است از كمیت و كیفیت تعامل فرد با اجتماع به منظور ارتقای رفاه آحاد جامعه، که نتیجه نهایی این تعامل، ارتقای سرمایه اجتماعی، امنیت اجتماعی، کاهش فقر و بی‌‌عدالتی است و نقطه مقابل آن، افزایش آسیب‌‌های اجتماعی می‌‌باشد.

به اعتقاد نویسنده، مجموع مطالعات و اظهار نظر کارشناسان نشان می‌‌دهد که شاخص‌‌های سلامت اجتماعی و سرمایه اجتماعی باید مورد توجه جدی تری قرار گیرد چرا که رویکرد سلامت محور بر رویکرد آسیب محور برتری دارد. لذا باید برای برون رفت جامعه از آسیب به سوی سلامت اجتماعی، اقدامات مؤثری انجام داد.

در منابع اسلامی نیز توجه ویژه‌ای به جامعه و مسایل مربوط به آن وجود دارد؛ تا آنجا که شاید بتوان گفت: اکثر آموزه‌‌های اسلامی، اجتماعی است، اما این آموزه‌‌ها باید مورد پژوهش دقیق قرار گرفته و به شکل علمی دسته‌بندی شود.

به باور نویسنده، مفاهیم سلامت اجتماعی در دو عنوان "ایمنی اجتماعی" و "خیر اجتماعی" نیز رتبه بندی می شود و "خیر اجتماعی" نیز دارای دو رتبه "خیر متوازن" و "خیر متعالی" است که روی هم رفته مراتب سه گانه سلامت اجتماعی را شکل می دهند. و این یافته ها می توانند درصد سلامت اجتماعی و برنامه ریزی برای ارتقاء آن مورد استفاده قرار گیرد.

بخش‌های کتاب:

فصل اول: معنای سلامت اجتماعی و مفاهیم اسلامی آن
فصل دوم: تحلیل مفاهیم اسلامی سلامت اجتماعی
فصل سوم: الگوی اسلامی سلامت اجتماعی
فصل چهارم: جمع بندی و الگوپردازی کلان