ترجمه الغارات

روایت‌گرِ سال‌های روایت‌ نشده از حکومت امیرالمومنین (ع) است؛ سال‌هایی که به دورۀ غارات مشهور هستند.

کتاب الغارات نوشتۀ ابراهیم بن محمد ثقفی، روایت‌گرِ سال‌های روایت‌ نشده از حکومت امیرالمومنین (ع) است؛ سال‌هایی که به دورۀ غارات مشهور هستند.گزارشی است از حوادث، و هجوم و غارتگری عوامل معاویه در سرزمین های تحت فرمان حکومت امام علی(ع) و موضع دفاعی و برخورد امیر مؤمنان با آن وقایع. اثر حاضر از جمله مصادر معتبر و کهن تاریخ دوران امام علی است. نویسنده در این اثر، کوشیده است تا با رعایت شیوه تاریخ نگاری، حوادث را گزارش کند.

این نسخه از الغارات، ترجمۀسیدمحمود زارعیو با مقدمهعلیرضا پناهیاناست.

حکومت حضرت علی را به دو بخش تقسیم کرده‌اند. تمام سه جنگ مهم و مشهورِ جمل، صفین و نهروان در دو سال اول حکومت آن حضرت بوده و بیش از نیمی از دوران خلافت آن حضرت، پس از جنگ نهروان. از دورۀ دوم حکومت علی (ع) با نام دورهٔ «غارات» یاد می‌کنند؛ دوره‌ای مهم، عبرت‌آموز و از جهاتی مهم‌تر از دورهٔ اول حکومت آن حضرت. این کتاب با این هدف نوشته شده تا مردمان با این دوره از حکومت حضرت علی (ع) نیز آشنا شوند.

دوره غارات دارای دو ویژگی مهم است که آن را از زمان‌های دیگر متمایز کرده است:

اقدامات متعدد و متنوع معاویه برای تضعیف و حتی ساقط کردن حکومت امیرالمؤمنین (ع)

سستی و عدم همراهی یاران امیرالمؤمنین (ع) در مواجهه با اقدامات معاویه و تأمین امنیت خود

بخشی از مقدمۀ علیرضا پناهیان بر کتاب الغارات

کتاب مقتل برای یک‌بار خواندن و آگاه شدن نیست، مقتل را باید مکرر خواند و اندیشید و اشک ریخت. با خواندن جملات دردمندانۀ امام علی(ع) در مقتل غارات، اثر کلام نورانی و جان‌گداز حضرت در قلب ما ظاهر می‌شود و هرگز لحظات هم‌دردی با امیرالمومنین(ع) را فراموش نخواهیم کرد.

کلید حل معماهای دوران حیات امیرالمؤمنین(ع)

شناختن صحیح، جامع و دقیق اسلام، بدون مطالعۀ تاریخ رسول خدا(ص) ممکن نیست. حتی فهم کامل قرآن و کلمات معصومین(ع) هم بدون درک دقیق تاریخ پیامبر اکرم(ص)، به دست نمی‌آید.

در مطالعۀ تاریخ حیات پیامبر اکرم(ص) با مسائل و معماهایی مواجه می‌شویم که کلید حل آنها در دوران حیات مظلومانۀ امیرالمومنین(ع) است. بنابراین، بدون درک دقیق تاریخ حیات امیرالمومنین(ع)، نه تاریخ زندگی پیامبر اسلام(ص) به درستی فهمیده می‌شود و نه شناخت اسلام تحقق پیدا می‌کند. همان‌طور که نبوت بدون امامت ناتمام می‌ماند، فهم رسالت نبوی نیز وابسته به فهم وقایع دوران امامت امام علی(ع) است.

راز رنج‌های رسول خدا(ص) و رمز غربت امیرالمؤمنین(ع)

در تاریخ حیات امیرالمومنین(ع)، بی‌تردید مهمترین بخش، پنج سال آخر حیات آن حضرت و دوران حکومت ایشان است که با فهم آن، می‌توان به یک جمع‌بندی صحیح از تاریخ صدر اسلام رسید. چرایی و چگونگی نبردهای سه‌گانۀ امیرالمؤمنین(ع) راز تمام رنج‌های رسول خدا(ص) و رمز غربت امیرالمؤمنین(ع) است و تنوع این نبردها ابعاد مختلف حقایق دین را به نمایش می‌گذارد.

رازگشایی از تمام اسرار صدر اسلام در نیمۀ دوم حکومت امام علی(ع)

اما جمع‌بندی نهایی و رازگشایی از تمام اسرار تاریخ صدر اسلام، در نیمۀ دوم حکومت امام علی(ع) است؛ زمانی که دیگر کسی از فرمان امیرالمؤمنین(ع) اطاعت نمی‌کرد و غارت‌های متعدد در مناطق مختلف مملکت اسلامی توسط سربازان شوم معاویه، امیرالمؤمنین(ع) را به ستوه آورده بود. این دوران که دو سال منتهی به شهادت امام علی(ع) را تشکیل می‌دهد، به دوران غارات مشهور شده است که نه تنها اسرار گذشتۀ تاریخ اسلام را در خود دارد، بلکه رازهای سر به مهر حوادث پس از شهادت امام علی(ع) تا امروز را برملا کرده است؛ به گونه‌ای که اگر ما بخواهیم مقدمه‌ساز ظهور باشیم، باید بتوانیم از مشکلاتی که امت اسلام در دوران غارات به آن مبتلا بوده‌اند به سلامت عبور کنیم.

بخشی از کتاب

«ابوذر از رسول خدا (ص) نقل کرده است که آن حضرت فرمود: «مَنْ فَارَقَنِی فَقَدْ فَارَقَ اللَّهَ وَ مَنْ فَارَقَ عَلِیاً فَقَدْ فَارَقَنِی؛ هرکس از من جدا شود از خدا جدا شده است و هرکس از علی (ع) جدا شود از من جدا شده است.»

یکی از مشکلاتی که پس از جنگ نهروان و نمایان شدن سستی یاران امیرالمؤمنین (ع) برای حکومت آن حضرت به وجود آمد، این بود که هرکس از اصحاب حضرت که خیانتی می‌کرد یا به دنیا گرایش پیدا می‌کرد، برای خود مأمنی سراغ داشت که از دست امیرالمؤمنین (ع) بگریزد و به آن پناه ببرد، که آن مأمن، شام و قرار گرفتن تحت حمایت معاویه بود. در نتیجه عده‌ای از اصحاب امیرالمؤمنین (ع) خیانت کرده و به سمت شام می‌گریختند.»...

«علی (ع) مُنذِر بن جارود را حاکم فارس قرار داد. او چهارصد هزار درهم مالیات از مردم جمع‌آوری کرد و آنها را برای خودش برداشت. امیرالمؤمنین (ع) او را به زندان انداخت. صعصعة بن صوحان پیش امام (ع) شفاعت کرد و در کار او به جد ایستاد تا توانست او را از زندان آزاد کند.»