رئیس پژوهشکده کلام اهل بیت علیهم السلام: اینجا شاهد جریان ها و فرقه‌هایی هستیم که از نظم و ارزش مشخصی برخوردار نیستند یعنی در درون این معنویتها هیچ ساختار و قاعده مشخصی وجود ندارد و بر هیچگونه اصل و مبنای روشنی به عنوان پایه نظری استوار نیستند.
نشست علمی «معنویت های نوظهور و چالش های فرهنگی و هویتی» با طرح موضوع »پیامدهای مخرب گسترش عرفان های نوپدید در میان خانواده ها و جوانان چیست؟» از سومین نشست از سلسله جلسات و نشست های "دین و چالش های روز" ویژه "چهارشنبه های اعتقادی"با ارائه و سخنرانیحجت الاسلام و المسلمین دکتر محمدتقی سبحانی، رئیس پژوهشکده کلام اهل بیت علیهم السلام پژوهشگاه قرآن و حدیث و رئیس موسسه معارف اهل بیت علیهم السلام روز چهارشنبه ۸ آذر ماه ۱۴۰۲ از ساعت ۲۱ تا ۲۲ به صورت وبیناری برگزار شد.
حجت الاسلام دکتر محمدتقی سبحانی در ابتدای این جلسه در تبیین مبدأ و علل شکل گیری معنویت های نوظهور گفت: تا قبل از شروع نهضت مدرنیته، اکثر جوامع غربی از معنویتهایی برخوردار بودند اما اندیشه سکولار مدرن با محور قرار دادن انسان گرایی و فردگرایی، یک مواجهه تند و شدید را با دین به وجود آورد. همچنین نهضت اصلاح دینی در دنیای مسیحیت شکل گرفت و ایمان فردی فراتر از عقل و استدلال را پیشنهاد داد.
رئیس پژوهشکده کلام اهل بیت علیهم السلام افزود: این نهضت های انتقادی نسبت به دین تا قرن نوزدهم ادامه پیدا کرد و سبب پدید آمدن سکولاریسم و مسئله ایمان فردی و شخصی در بین دینداران شد.
رئیس موسسه معارف اهل بیت علیهم السلام اظهار داشت: در قرن نوزدهم بازگشت به سوی دین آغاز شد و در بین مردم احساس نیاز به امری متعالی، نوعی دینداری و معنویت گرایی ایجاد شد. این دوره را معنویت گرایی مدرن می نامند که تا قرن بیستم ادامه داشت.
ایشان گفت: امروزه مرحله چهارمی آغاز شده که در آن گرایش به معنویت افزایش یافته و از معنویت مدرن متمایز است. از پنجاه سال پیش جریان هایی در معنویت گرایی ظهور پیدا کرده که به معنویت های پسا مدرن معروف هستند.
حجت الاسلام دکتر محمدتقی سبحانی در بیان ویژگی های جریان مدرنیسم در غرب اظهار داشت: اعتقاد به نوعی عقل گرایی، توجه به تجربه گرایی و واقع گرایی و آرمان گرایی، برقراری نظم و انضباط در میان روابط انسانها و اصل پیشرفت گرایی به عنوان ویژگی های این جریان مطرح هستند.
رئیس قطب تعمیق ایمان و باورهای دینی دفتر تبلیغات اسلامی افزود: تمام اصول مدرنیته در قرن بیستم مورد نقد و چالش های جدی قرار گرفتند و بحران های اجتماعی مثل جنگ های جهانی و در نهایت بحران های اقتصادی در غرب، نظم و انضباط موجود در روابط انسان ها را با مشکل مواجه کرد.
ایشان در ادامه با اشاره به شروع عصر فرا مدرن گفت: معنویت در دوره پست مدرن نیز فضای جدیدی پیدا کرد. در جهان جدید نه نظم سیاسی، نه آرمانها و نه معرفت بشری قابل اتکا نبودند و به این ترتیب صورت بندی معنویت به کلی تغییر کرد. انسان فرا مدرن دو حاجت و مشکل جدید پیدا کرده بود؛ یکی مشکل خلأ و دیگری مواجهه با رنج، فروپاشی و احساس ناامنی است.
رئیس پژوهشکده کلام اهل بیت علیهم السلام معنویت های نوظهور را مولود اوضاع آشفته دوران پست مدرن دانست و بیان داشت: اینجا شاهد جریانها و فرقه هایی هستیم که از نظم و ارزش مشخصی برخوردار نیستند یعنی در درون این معنویت ها هیچ ساختار و قاعده مشخصی وجود ندارد و بر هیچگونه اصل و مبنای روشنی به عنوان پایه نظری استوار نیستند.
ایشان به معرفی ویژگی های مهم این جریان پرداخت و ابراز داشت: این معنویتها گستردگی و تنوع دارند ولی از شاخصه ثابت و روشنی برخوردار نیستند. در طیف های مختلف این جریان از باطن گرایی، گرایش به علوم غریبه مثل ارتباط با ارواح تا معنویت های وارداتی از آیین های بودا و شینتو یافت می شود.
رئیس موسسه معارف اهل بیت علیهم السلام بر لزوم احتیاط همه جانبه در شناسایی و مواجهه با این معنویتها تأکید کرد و گفت: اولین نکته در مواجهه با معنویتهای نوظهور چنین است که هرگز نباید داوری یکسانی در حق همه این معنویت ها کرد؛ نکته دوم اینکه این معنویتها بر اساس یکسری نیازهای طبیعی و انسانی زودگذر و مبتنی بر نیازهای احساسی نسل جدید مانند نوعی کمال جویی سطحی بنا شدهاند.
حجت الاسلام دکتر محمدتقی سبحانی در پایان به سه ویژگی مشترک معنویت های جدید از جمله برون روی از قالبهای دینی، کارکردگرایی و توجه به مسائل عاطفی و احساسی اشاره کرد و محافظت از نسل جدید را درمقابل چنین معنویاتی لازم دانست.
لازم به ذکر است برگزاری سلسله جلسات و نشست های "دین و چالش های روز" هر هفته روزهای چهارشنبه از ساعت ۲۱ تا ۲۲ با ارائه و سخنرانی پژوهشگران و اساتید برجسته حوزوی و دانشگاهی از ایران و خارج از کشور به همراه پرسش و پاسخ، به صورت وبیناری با همکاری پژوهشگاه قرآن و حدیث، انجمن کلام اسلامی حوزه، کمیته مرکزی کرسی های آزاداندیشی حوزه های علمیه و مرکز آموزش های کاربردی دفتر تبلیغات اسلامی قم برگزار می شود.
