باران خوبی ها

بخش اول از شرح خطبه ۱۹۳ نهج البلاغه، معروف به خطبه متقین یا همام است که مؤلف در جلسات هفتگی در مسجد دانشگاه تهران برای دانشجویان بیان کرده و اکنون پس از تنظیم و بازنویسی منتشر شده است.

کتاب حاضر شرح بخش اول از خطبۀ ۱۹۳ نهج البلاغه، معروف به خطبه متقین یا همام، از مشهورترین و بی‌نظیرترین خطبه‌های امیرالمؤمنین علی(ع) است. امیرالمؤمنین علی‌(ع) در خطبۀ شریف همام که از بیانات کم‌نظیر از نظر سبک، مخاطب، جامعیت و تأثیرگذاری به حساب می‌آید، به توصیف فضایل اهل تقوا پرداخته‌اند.

ما همیشه نیاز به دانستن نداریم. گاهی نیاز به دیدن و چشیدن داریم. آقای همام از امیرالمؤمنین علی(ع) خواست که متقین را به گونه‌ای وصف کند که انگار آنها را می‌بیند. دلش می‌خواست متقین را ببیند.

دیدن بسیاری از اوقات مقدمۀ عمل کردن است، اما گاهی دیدن خودش هدف است. دیدن زیبایی‌ها یکی از نیازهای ما انسان‌ها است. و البته دیدن زیبایی‌های معنوی، اگر بشود دید، خیلی لذت‌بخش‌تر است. آقای همام می‌خواست زیبایی متقین را ببیند. و اینگونه بود که باران خوبی‌ها، از زبان امیرالمؤمنین(ع) باریدن گرفت تا اینکه روح همام از شدت سرمستی از جسمش به پرواز درآمد. و این جلسات مروری است بر قطرات این باران.

بخشی از کتاب باران خوبی ها

فراموقعیتی بودن

ویژگی دیگر این خطبه، فراموقعیتی بودن آن است. این کلام نه به جناب همّام، نه به آن زمانه و نه حتی به گروه خاصی از مؤمنین ربط ندارد؛ بلکه یک خطبهٔ فراموقعیتی است که برای همهٔ زمان‌ها، همهٔ مکان‌ها و همهٔ افراد مناسب است. معارف دینی نوعاً به یک موقعیت خاص محدود نمی‌شوند، اما این خطبه در این زمینه نیز نسبت به سایر سخنان معصومین (ع) برتری آشکاری دارد. فرقی نمی‌کند دانشجو باشی، کاسب باشی، عابد باشی، کارمند باشی، طلبه باشی، استاد دانشگاه باشی، مرجع تقلید باشی، هرکه می‌خواهی باش، در هر سنی که می‌خواهی باش، آیا آدم بودن برایت خوب است یا نه؟! اگر شاخص‌های آدم بودن برایت ترسیم شود، برایت مناسب است یا نه؟! به همین جهت می‌گوییم این خطبه فراموقعیتی است.

گرچه همان‌گونه که اشاره شد، سطح این خطبه بالا است، اما به این معنا نیست که برای افراد در سطوح پایین‌تر قابل استفاده نباشد. بلکه به گونه‌ای بیان شده که برای سطوح مختلف قابل استفاده است؛ هرکس به اندازهٔ سطح فهم و معنویت خودش از آن استفاده می‌کند و از جزئیات و ریزه‌کاری‌های آن بهره می‌برد. شبیه قرآن، اما در مقیاس کلام یک انسان کامل.