عنوان بصری

شرح و تبیین مبانی تربیتی و ظرائف دقیق سلوکی حدیث عنوان بصری، همراه با ذکر مصادیق، حکایات و مثال‌های متفاوت.

مجموعۀ «عنوان بصری» حاصل مجالس حضرت آیت‌الله حاج سید محمدمحسن حسینی طهرانی(ره) در «شرح حدیث عنوان بصری» است که طی سالیانی متمادی برای رفقا و شاگردان سلوکی و پویندگان مکتبِ عرفان و توحید ایراد فرموده‌اند.
از آنجا که عمل به مضامینِ متعالی «حدیث عنوان بصری» مورد توصیۀ بزرگان اهل معرفت، از جمله حضرت آیت‌الله حاج سید‌علی قاضی قدّس‌الله‌سرّه بوده‌ است، مرحوم مؤلّف مبادرت به شرحی مبسوط بر این حدیث شریف نمود. تبیین مبانی عمیق تربیتی و ظرائف دقیق سلوکی در قالبِ بیانی روان و شیوا، همراه با ذکر مصادیق، حکایات و امثلۀ متفاوت از شاخصه‌های این کتاب شریف است که در نوع خود بی‌نظیر و بی‌بدیل است.

لازم به ذکر است که شرح مبسوط ولی ناتمامِ این حدیث شریف، تحت عنوان «اسرار ملکوت» به قلم مرحوم‌ مؤلّف در قالب سه مجلّد، منتشر شده است که متأسفانه با رحلت ایشان،‌ به سرانجام نرسید.

مطالب جلد اول کتاب

مجلد اول از این مجموعه در موضوع «ولایت و هدایت» و تبیینِ «حقیقت هدایت باطنی» و «کیفیت دستگیری اولیای‌الهی» و «چگونگی سیر سالک در صورت نبود استاد کامل» است.

اهم مطالب مندرج در این مجلد:
• اهمیّت حدیث عنوان بصری در سلوک راه خدا
• هدایت و دستگیری امام، ملکوتی است و خارج از زمان و مکان
• ولایت یعنی احاطۀ عِلّی و واقعی بر همۀ مقدّرات و نفوس
• سالک باید خود را با قضا و قدر الهی تطبیق دهد
• در هیچ زمانی راه رسیدن به خدا مسدود نیست
• آیا هدایت پروردگار منوط به ارتباط ظاهری با امام است؟
• یکی‌بودن هدایت‌گریِ امام در ظهور و غیبت
• بی‌فایده‌بودن قُرِب ظاهری با با ولیّ‌ خدا، در صورت عدم اتصال باطنی
• شرط سلوکْ خلوص و تسلیم است، نه حضور امام و ولیّ
• سالک باید مثل کسی باشد که شب امتحانش را می‌گذراند
• گاهی صلاحِ سالک، در عدمِ وصول به ولیّ خداست
• بعضی‌ها راه نرفته سالک‌اند!
• شمّه‌ای از اسرار توحیدی و عرفانی در روز عاشورا

مطالب جلد دوم

مجلد دوم از این مجموعه، در موضوع «حقیقت وِرد و ذکر» و تبیینِ «ملاک ذکر حقیقی» و «رابطه ذکر با توحید» است.
اهم مطالب مندرج در این مجلد:
• نیازمندی روح به ذکرْ همانندِ احتیاج جسم به تغذیه
• قلب مؤمن تنها جایگاه تجلیّات ذاتیّ خداوند
• تأثیر ذکر در جلای قلب و قطع تعلّق از دنیا
• ذکر یعنی توجّه به جنبۀ ربطی موجودات
• اختراعات اخیره، برای اهل عرفان است!
• افتخار مولانا و حافظ به خاکساری ائمه علیهم‌السلام
• ضرورت ذکر در عین اشتغال به امور دنیوی
• لزوم فراهم‌سازی شرایط کمالی انسان، در حکومت اسلام، جهت ایجاد آرامش فکری
• انتساب قوای الهی به خود، بزرگترین خطر سالک
• احساس بی‌نیازی معنوی، بزرگترین مرض روحی
• کاریزما، بزرگترین آفت در سیر و سلوک
• تأثیر بیداری بین‌الطلوعین در قوای فکری انسان
• ضرورت ذکر در انکشاف حقایق توحیدی
• دیدگاه توحیدی و پدرانۀ رسول‌خدا نسبت به کفّار
• لزوم توجه به اسمای حُسنای الهی در هنگام ذکر
• به کار‌گیری اسماء و صفات الهی در زندگی روزمره
• ضرورت استمرار اذکار و تمرینِ پیاده‌سازی آن در زندگی

مطالب جلد سوم

مجلد سوم از این مجموعه، در موضوع «حقیقت علم» و تبیینِ «ملاک علم حقیقی» و «موانع حصول علم و معرفت» تدوین شده است.
اهم مطالب مندرج در این مجلد:
• ضرورت حرکت بر طبق مبانی علمی و یقینی در تمامی مراحل سلوک
• حرکت بر مبنای نورِ علم، اولین توصیه امام صادق علیه‌السلام به «عنوان بصری»
• عدم امکان اشتباه و ندامت در صورت وجود نورِ علم
• حقیقت علم حصولی و حضوری
• حرمت فتوای بدون علم حضوری، در کلام امام صادق علیه‌السلام
• حکایتی از نور باطنی مرحوم علامه طهرانی در شناخت محمدتقی شریعتی
• حکایتی از علم حضوری مرحوم علامه طهرانی در شناخت ابوالحسن بنی‌صدر
• کیفیت غلبۀ قوای وهمی بر مبانی علمی
• عدم حجیّت خواب و مکاشفه در سلوک و استنباط احکام شرعی
• عدم حجیّت خبر واحد در مبانی اعتقادی
• هلاکت بشریت با علوم تجربی، بدون ربط با خداوند
• راهکار عملی بزرگان در تعاملِ علمی با دیگران
• عمر طولانی امام زمان علیه‌السلام بر اساس علم است نه اعجاز
• تأثیر مراقبه در کیفیت نزول اسم علیم پروردگار

مطالب جلد چهارم

مجلد چهارم از این مجموعه، در موضوع «تزکیه و تهذیب» و تبیینِ «حقیقت عبودیّت» و «تحصیل علم و فهم حقیقی» است.
اهم مطالب مندرج در این مجلد:
• بی‌فایدگی جمع‌آوری محفوظات و مطالب در حصول علم حقیقی
• اهمیّت تزکیه و تهذیب در فراگیری علوم
• ملاک رحمانی یا نفسانی بودن علوم
• به‌خدمت گرفتن علم در راستای افکار شیطانی توسّط برخی علماء
• علم بدون عبودیّت یعنی علم همراه با نفسانیّت
• راه خدا و راه سلوک به اسم نیست؛ کار می‌خواهد
• ظهور و بروز فرعون‌های درونی افراد در مواقع مختلف
• لزوم بکارگیری علم در غیر مسیر هوای نفسانی
• لزوم صدق در عبودیّت و محبّت
• همّت عالی یعنی وصول به مرتبۀ ذات احدیّ
• آرامش و تسلیم قلب به پیشگاه الهی، حاصل فهم درست
• وظیفۀ سالک در مواجعه با عناوین و القاب
• اختصاص‌داشتن عناوینی مثل «علی زمان» به امام‌زمان علیه‌السلام
• اثرات منفی ملقّب‌شدن به القاب تکبّر‌آور برای نفس
• بطلان تعبّد کورکورانه نسبت به مبانی فقهی، عرفانی و عقیدتی
• شخصیت‌زدگی مانع رشد فکری و ارتقاء فرهنگی جامعه