عضو هیئت علمی جامعه المصطفی(ص) با تاکید بر اینکه در روایت آمده که خدا مواریث انبیاء را به امام حسین(ع) عطا کرده است، گفت: همه صفات انبیا به امام رسیده است؛ امام حسین(ع) صفوت حضرت آدم، کلیمبودن موسی، روحانیت عیسی، خلت ابراهیم و ذبیحبودن حضرت اسماعیل و عبدبودن پیامبر(ص)، از حضرت علی(ع) صفت ارتضا و از حضرت فاطمه(س) همه صفات نیک و خلق حسن را به ارث برده است.
حجتالاسلام والمسلمین محمد فاکرمیبدی، عضو هیئت علمی جامعه المصطفی(ص) ۱۴ مهرماه در نشست علمی «وراثه الانبیاء فی زیارات الاولیاء» با بیان اینکه طبق نص صریح زیارات، سه امام به خصوص به عنوان وارث معرفی شدهاند و امام رضا(ع) بیشترین وراثت را بردهاند، گفت: در مورد زیارت وارث طبق جستوجوی نسبتا کاملی که بنده داشتهام در گذشته شرح جامعی بر این زیارت نداریم ولی در دو دهه اخیر چهار شرح بر این زیارت نوشته شده است از جمله کتابی براساس نوشتههای امام موسی صدر، اثری از آیتالله فقیه یزدی در سال ۱۳۹۲ و مجلسی کوپایی در سال ۱۳۹۷.
فاکر میبدی با بیان اینکه بعد از زیارت امینالله، متقنترین زیارت جامعه کبیره است، افزود: در جامعه کبیره سه فقره بیانگر وراثت ائمه(ع) نسبت به انبیاء وجود دارد؛ یکجا فرموده است؛ ورثه انبیاء و در جای دیگر میراث النبوه عندکم و در اواخر هم آمده است والغاصبین لارثکم. شارحان زیارت جامعه در ذیل این سه فقره به شرح نسبی وراثت و میراث و ... پرداختهاند. این زیارت آنقدر مهم است که علما بر مداومت نسبت به قرائت آن تاکید داشتهاند و به خصوص آیتالله بهجت هر روز این زیارت را تا پایان عمر میخواندند.
استاد جامعهالمصطفی(ص) با بیان اینکه آیتالله جوادی آملی در «ادب فنای مقربان» در شرح زیارت جامعه به بحث وراثت و مفهومشناسی دو واژه زیارت و وراثت پرداخت است و ادامه داد: حضور زائر نزد مزور را زیارت میگویند و البته لزوما مزور، مرده و شهید نیست و زنده هم میتواند باشد ولی مراد ما در بحث زیارت ائمه(ع) است که ۱۱ تن از ایشان شهید و مسموم شدهاند. بنابراین زیارت، حضور نزد مزور است ولو بدون خواندن عبارات. ریشه کلمه زیارت با زور که در قرآن در تعبیر قولالزور بیان شده یکی است لذا معنای عدول در این واژه نهفته است.
فاکر میبدی با بیان اینکه در تعبیر قولالزور، زور به معنای انحراف است ولی در زیارت، عدول از دنیا و مظاهر مادی و داشتن همه توجه به امام مزور است، گفت: در بیان ارکان زیارت، زائر، مزور، متن زیارت، زمان و مکان زیارت و حکمت زیارت را بیان میکنند و اگر صحبت از عارفا بحقه میشود یعنی اینکه زائر بداند نسبت به مزور چه وظیفهای دارد و حتی بداند امام مفترضالطاعه به چه وسیلهای از دنیا رفته است. بنابراین اصل زیارت رفتن نزد قبر مزور است مگر آن که دلیلی داشته باشیم که از راه دور هم مانعی ندارد.
استاد جامعه المصطفی(ص) با بیان اینکه مثلا زیارت اربعین باید در این روز و در کربلا باشد و زیارت عاشورا هم در روز عاشورا و شب قدر زیارت مخصوصه این شب خوانده شود، افزود: البته چون دلیل روایی داریم که زیارت عاشورا در هر زمان و مکانی خوانده شود آن را اینگونه میخوانیم وگرنه باید در کربلا و در روز عاشورا میخواندیم ولی زیارت اربعین اینطور نیست و حتما باید در روز اربعین خوانده شود البته نسبت به مکان دلیل روایی داریم لذا از هر کجا میتوان قرائت کرد.
چگونگی قرائت زیارت ماثور
فاکرمیبدی با بیان اینکه زیارت ماثور عینا باید طبق همان متن بدون کم و زیاد خوانده شود، تصریح کرد: زیارت امینالله و جامعه کبیره و وارث را باید همان متن خوانده شود یعنی اگر در زیارت وارث، جایی بیان نشده است: السلام علیک یا وارث اسماعیل ذبیح الله؛ ما حق نداریم اضافه کنیم هر چند امام، وارث همه انبیاء است. در وراثت هم چند رکن وجود دارد؛ مورث، وارث، میراث و موجب ارث و مانع ارث که مادی و معنوی است. قتل، کفر و ارتداد، مانع ارث است؛ در وراثت ائمه(ع)، مورث، انبیاء هستند و میراث آن چیزی است که در شان مقام نبوت و امامت است و موجب ارث، هم در امامت، نسب است و مانع، هم کفر و ارتداد است.
فاکر میبدی با بیان اینکه کفر و ارتداد سبب منع وراثت مادی است و در وراثت معنوی هم مانع است، اضافه کرد: این تعبیر نتیجه میدهد که غاصبان خلافت ائمه(ع) وارث نبیالله و انبیاء نیستند ولو اینکه به مناصبی رسیدند زیرا کفر و شرک مانع وراثت است. وراثت ائمه هم دو نوع است؛ خاصه و عامه؛ عامه نسبت به همه ائمه(ع) است که با تعبیر ورثهالنبیین و مشابهات آن با صیغه جمع به دفعات زیاد در زیارت جامعه کبیره آمده است. زیارت جامعه، املای امام هادی(ع) است که به راوی تعلیم شد.
این قرآنپژوه با بیان اینکه وراثت خاصه فقط برای سه امام یعنی امام علی(ع)، امام حسین(ع) و امام رضا(ع) است، اظهار کرد: در زیارت وارث، امام حسین(ع) وارث حضرت آدم، نوح، ابراهیم، موسی، عیسی و حضرت محمد(ص) معرفی شده و آمده است: السلام علیم یا وارث آدم صفوه الله؛ ... یا وارث نوح نبی الله، ... یا وارث محمد(ص) عبدالله. این مسئله برای امام رضا(ع) هم وجود دارد و البته وراثت هفت امام قبل از خودشان هم اضافه شده است که نشانه عنایت ویژه به این امام است.
فاکر میبدی اضافه کرد: از لوازم منطقی و عقلی تعابیر روایی که فرموده است همه میراث انبیاء به ائمه(ع) رسیده است طبیعتا میراث همه انبیاء(ص) و همه ائمه(ع) در نزد امام زمان(عج) است تا زمانی که ظهور خواهند کرد و این میراث هم معنوی و هم مادی معطوف به کاربرد معنوی است.
استاد حوزه علمیه با بیان اینکه میراث ائمه(ع) سه گونه است، گفت: یکسری مادی محض از آدم تا امام عسکری(ع)؛ در این بخش، معصومان و انبیاء هیچ فرقی با دیگران ندارند و میراث مادی آنان بین زن و فرزندانشان تقسیم میشود لذا معروف است که محمدبن حنفیه نزد امام حسن(ع) آمد و طلب ارث پدرشان را کرد؛ بنابراین ائمه و انبیاء همانطور که همه شئون یک انسان را دارند ارث هم یکی از این شئون است.
استاد جامعهالمصطفی تصریح کرد: نوع دیگر ارث مانند خاتم سلیمان، لباس یوسف، عصای موسی، تابوت بنیاسرائیل که انشاءالله بنیاسرائیل امروز همه در تابوت قرار بگیرند و بمیرند با اینکه مادی است ولی کارکرد و اثر معنوی دارد و بین زن و فرزند توزیع نمیشود بلکه از هر نبی به نبی بعدی و از هر امام به امام بعدی رسیده و الان نزد حضرت حجت است. این ابزار، ابزار در خدمت امامت و نبوت و برای هدایت بشر است.
مواریث معنوی ائمه(ع)
فاکرمیبدی با بیان اینکه یکسری مواریث داریم که از سنخ مادی نیست و معنوی محض است، اظهار کرد: این نوع میراث چهار چیز است؛ علم و حکمت که برخی آن را اصل میراث معنوی انبیاء به ائمه و ائمه به یکدیگر میدانند؛ برخی روایات هم کتب را میراث نامیدهاند که مثلا مصحف فاطمه(س) یکی از این مصادیق است؛ جفر ابیض و احمر هم از دیگر مصادیق است؛ البته به حسب ظاهر توریث الکتاب همین اوراق ظاهری و کاغذی نیست بلکه اصل و واقعیت و معانی و شرح کتب نزد امام است. یک مسیحی نزد یکی از ائمه(ع) آمد و امام انجیل را به قرائت واقعی و حقیقی خود خواند و آن فرد مسلمان شد.
استاد حوزه علمیه با بیان اینکه یکی از میراثهای دیگر در روایات، ترکات انبیاء(ص) است، اضافه کرد: عمامه و عصا و درع و خاتم و ... نمونه این نوع ترکات است؛ البته در روایات مربوط به وراثت نسبت به انبیاء و ائمه(ع)، طیبالولاده و نسب بیان شده است. ائمه(ع) در عداد میراثهای معنوی، میراث مادی مانند خمس، فیء و انفال و ... هم دارند؛ خمس به شش گروه میرسد لذا امام باقر(ع) فرمودند که سهم ذویالقربی از خمس به ما میرسد و این وراثت مستمره است و الان هم باید به امام زمان(عج) برسد که در دوره غیبت به نایب عام ایشان میرسد.
فاکر میبدی با تاکید بر اینکه در روایت بیان شده است که خدا مواریث انبیاء را به امام حسین(ع) عطا کرده است، گفت: یعنی وقتی فرمود؛ وارث آدم صفوه الله، وارث نوحی نبی الله، وارث موسی کلیم الله و ...؛ همه صفات این انبیاء به امام رسیده است؛ امام حسین(ع) صفوت حضرت آدم، کلیم بودن موسی، روحانیت عیسی، خلت ابراهیم و ذبیح بودن حضرت اسماعیل و عبد بودن پیامبر(ص)، از حضرت علی(ع) صفت ارتضا و از حضرت فاطمه(س) همه صفات نیک و خلق حسن را به ارث برده است.
استاد جامعه المصطفی(ص) تصریح کرد: بنابراین وقتی میگوییم السلام علیک یا وارث حسن الرضی؛ یعنی همه صفات حسنیه به ایشان ارث رسیده است و روایت داریم که مواریث حضرت علی(ع) و امام حسن(ع) به امام حسین(ع) رسیده است و حضرت علی(ع) هم میراث نبوت همه انبیاء را از حضرت محمد(ص) دریافت کرده است.